Η Σκόπελος ετοιμάζεται για της αποκριές

ΑΠΟΚΡΙΑΤΙΚΑ ΕΘΙΜΑ ΤΗΣ ΣΚΟΠΕΛΟΥ

ΑΠΟΚΡΙΕΣ
Οι απόκριες στη Σκόπελο σηματοδοτούν μία περίοδο ξεφαντώματος και διασκέδασης, όπου κάθε είδους τρέλα ήταν θεμιτή. Παλιότερα χαρακτηριζόταν από καθολική συμμετοχή σκοπελιτών, ακόμη και των ξενιτεμένων στην μακρινή Μπράιλα ή στο Ταϊγάνι, οι οποίοι έσπευδαν να επιστρέψουν στο νησί για ενεργό συμμετοχή στα αποκριάτικα έθιμα με μεταμφίεση (ντύνονταν κακές μουτσούνες ή κουδουνάτοι), βωμολοχίες, άσεμνα πειράγματα και τραγούδια. Στα τελευταία πιθανότατα υποκρύπτονται παγανιστικά στοιχεία σχετιζόμενα με την διονυσιακή λατρεία με τελικό σκοπό τη μαγική υποβοήθηση της γης να «βλαστήσει» (και το εξελιγμένο σήμερα θέατρο άλλωστε πηγάζει από παρόμοιες πρωτόγονες λαϊκές παραστάσεις).

Η διάρκεια του τριωδίου ήταν τρεις εβδομάδες, η πρώτη ονομαζόταν αμολλητή ή απολυτή (διότι τότε απολύονται οι ψυχές των αποθαμένων και βγαίνουν στον Απάνω κόσμο) ή προφωνησιμ ή προφωνή ή παρδαλή, (ως προάγγελος αυτών που θα ακολουθήσουν) η δεύτερη κρεατινή (επειδή δεν κρατούν Τετάρτη και Παρασκευή), η Τρίτη τυρινή (επειδή τρώνε κυρίως τυρί). Τις δύο πρώτες Κυριακές συνηθίζονταν χοροί στα σπίτια και μάλιστα στον ενιαίο μεγάλο χώρο του τελευταίου πατώματος, το αβέρτο. Την Κρεατινή ντύνονταν στη συνοικία της Παναγίας οι κακές μουτσούνες ή οι κουδουνάτοι, κατά την διάρκεια του εθίμου κυριαρχούσαν οι βωμολοχίες και τα άσεμνα πειράγματα. Την Τσικνοπέμπτη το γλέντι κορυφωνόταν, ενώ το απόγευμα ζωντάνευε το έθιμο της φεργάδας ή τράντας.
Η φεργάδα ήταν ομοίωμα καραβιού κατασκευασμένου από ξύλα και καλάμια με αμπάρι, φουγάρο και μηχανή, όπου σε τενεκέ, έκαιγαν καβαλίνες. Μέσα στην Τράντα υπήρχε το πλήρωμα, μουτζουρωμένο και με σταυρικό σχήμα από λουλάκι στο μέτωπο και στα μάγουλα. Το ομοίωμα του καραβιού διέσχιζε την πόλη σταματώντας σε ανοιχτούς χώρους όπου όλοι χόρευαν κάνοντας πειράγματα και λέγοντας άσεμνα τραγούδια (στοιχεία που θυμίζουν τα εξ’ αμάξης των αρχαίων….)
Στη Γλώσσα, την τελευταία Κυριακή, φορούσαν τις καλές στολές, τις φουστανέλες (χωρίς εσώρουχα σύμφωνα με παλιές μαρτυρίες…) και τις βράκες. Γινόταν αναπαράσταση γάμου και περιφορά του καρνάβαλου με συνοδεία μουσικών οργάνων και άσεμνων τραγουδιών. Τα γλέντια γίνονταν συνήθως στις επίπεδες ταράτσες (δώματα) των σπιτιών.
Στο Κλήμα, την τελευταία Κυριακή, φορούσαν τα παλιάτσικα, παλαιά καθημερινά ρούχα με τους παλιάτσηδες να τριγυρνούν από σπίτι σε σπίτι με πρόσωπο βαμμένο μαύρο ή με μάσκες, λέγοντας αστεία. Οι γυναίκες φορούσαν την νυφική στολή και χόρευαν. Στο αποκριάτικο γλέντι έπαιρναν μέρος και οι αρκουδιάρηδες καθώς και οι κουδουνάδες ντυμένοι με προβιές.
ΚΑΘΑΡΑ ΔΕΥΤΕΡΑ

            Την μέρα αυτή οι σκοπελίτες ξεχύνονταν στις εξοχές όπου έτρωγαν θαλασσινά και διάφορα άλλα νηστίσιμα. Χαρακτηριστικό της ημέρας – έκτός από τον χορό- ήσαν τα τραγούδια, τα περισσότερα άσεμνα (τα πιρπάσκα), που τραγουδιόνταν από τους πιρπασαραίους. Η αναφορά συγκεκριμένων σεξουαλικών πράξεων και των γενετήσιων οργάνων «με το όνομά τους» καθώς και τα υπονοούμενα τέτοιων τραγουδιών δεν θεωρούνταν πάντα προσβλητικά της δημοσίας αιδούς, γεγονός που επιβεβαιώνει την λαϊκή αντίληψη ότι «τα φυσιολογικά δεν είναι αισχρά» (naturalia non sunt turpia). Κατά την επιστροφή στα σπίτια τους κρατούσαν κοντάρι στην άκρη του οποίου έμπηγαν – αντί σημαίας – κουνουπίδι. Χαρακτηριστικό έθιμο υπήρξε ακόμη το βάψιμο του προσώπου με λουλάκι και ο στολισμός των αυτιών με ζουμπούλια. Στο Κλήμα την Καθαρά Δευτέρα έβαφαν επίσης το πρόσωπο με λουλάκι και χόρευαν.