ΣΟΚ! «Ευρέως διαδεδομένη χρήση αδέσποτων σκύλων και γάτων σε πειράματα στην Ε.Ε.»

Πολυεθνικές εταιρείες «παράγουν» πειραματόζωα. Σε όλο τον κόσμο υπάρχουν πολλές εταιρείες που εκτρέφουν και εμπορεύονται πειραματόζωα. Μία από τις πιο γνωστές είναι η πολυεθνική Harlan, που δραστηριοποιείται σε εννέα χώρες: στην Ινδιανάπολη των ΗΠΑ (όπου και η έδρα της), στην Αγγλία, στη Γαλλία, στη Γερμανία, στην Ιταλία, στην Ολλανδία, στην Ισπανία, στο Ισραήλ και στο Μεξικό. Συνολικά παράγει 250 είδη ζώων, μεταξύ των οποίων σκύλους (ράτσας beagles, ράτσας hounds και ημίαιμα) και γάτες (ημίαιμες, γνωστές περισσότερο ως ευρωπαϊκές κατοικίδιες κοντότριχες). Τα ζώα αυτά «παράγονται» στην Ινδιανάπολη, στην Αγγλία και στη Γερμανία, σε εγκαταστάσεις «υψίστης ασφαλείας». Στην παρουσίαση των «προϊόντων», η εταιρεία δίνει τα χαρακτηριστικά των ζώων, με αναφορά στην ειδική εκπαίδευση από την οποία περνούν τα νεαρά κουτάβια, προκειμένου να είναι εύχρηστα και συνεργάσιμα σε περιβάλλον εργαστηρίου. Τα ζώα που κοινωνικοποιούνται και εμβολιάζονται είναι έτοιμα για συνήθη βιοϊατρική έρευνα.
Πώς «προετοιμάζονται» τα πειραματόζωα

Στον κανονισμό εισαγωγής ζώων για έρευνα της Ιατρικής Σχολής του Michigan παρουσιάζονται αναλυτικά οι πηγές προέλευσης και η κατάλληλη χρήση τριών κατηγοριών σκύλων: αυτών που χαρακτηρίζονται «μη προετοιμασμένοι», αυτών που αναφέρονται ως «προετοιμασμένοι» και αυτών που προέρχονται από ειδική εκτροφή.
Σύμφωνα με τον κανονισμό, ένας «μη προετοιμασμένος» σκύλος είναι «τυχαίας προέλευσης» (σκύλος από μεσίτες δεύτερης κατηγορίας) και δεν έχει εμβολιασθεί ή ελεγχθεί για παράσιτα. Επειδή ενδέχεται να είναι φορέας λοιμώδους ασθένειας που κλινικά θα εμφανισθεί στη διάρκεια του πειράματος, πρέπει να χρησιμοποιηθεί σε μικρής διάρκειας πειράματα ή σε πειράματα που προϋποθέτουν αναισθησία, από την οποία το ζώο δεν επανέρχεται, μέσα σε πέντε ημέρες από την άφιξή του στο Πανεπιστήμιο, ενώ οι ελεγκτές θα πρέπει να καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε να τηρείται αυτό το χρονικό περιθώριο.
«Προετοιμασμένος» θεωρείται ένας σκύλος (από μεσίτες δεύτερης κατηγορίας) που έχει κρατηθεί το λιγότερο τριάντα ημέρες. Τέτοιοι σκύλοι είναι κλινικά φυσιολογικοί, έχουν γνωστό ιστορικό εμβολιασμών και είναι απαλλαγμένοι από παράσιτα. Προορίζονται για χρήση σε πειράματα που περιλαμβάνουν ανάνηψη από την αναισθησία, καθώς και σε πειράματα μακράς διάρκειας που δεν περιλαμβάνουν αναισθησία ή χειρουργείο.

Για τα σκυλιά ράτσας beagle οι τιμές (ανάλογα με την ηλικία) κυμαίνονται από 515 μέχρι 590 δολάρια. Η τιμή των ζώων άνω των επτά μηνών είναι «διαπραγματεύσιμη». Ένας διαφορετικός τιμοκατάλογος ισχύει για μια βελτιωμένη παραγωγή, που ξεκινάει με διαπραγματεύσιμη τιμή για σκυλιά beagles μέχρι 5 μηνών, περνάει από την τιμή των 1.230 δολαρίων για ζώα ηλικίας 6 – 10 μηνών και φτάνει στην τιμή των 1.300 δολαρίων για ζώα άνω των 11 μηνών.
Mέχρι 1.445 δολάρια για ένα ημίαιμοΤα ημίαιμα (μπάσταρδα) σκυλιά, όσο κι αν φαίνεται απίστευτο, χρεώνονται με πολύ υψηλές τιμές. Με την εκτροφή τους επιτυγχάνεται «προϊόν» από 12 μέχρι 33 κιλά που χαρακτηρίζεται από το στρογγυλό (βαρελοειδές) στέρνο και πόδια κοντύτερα από το «μοντέλο» hound. Η τιμή τους ξεκινάει από 605 δολάρια και φτάνει στα 1.445, ενώ επιβαρύνεται με 200 δολάρια για την εκπαίδευσή τους.

Η οικιακή κοντότριχη (κοινή ευρωπαϊκή) γάτα που «παράγεται» στα εκτροφεία της Harlan προέρχεται από τα εκτροφεία της εταιρείας στην Ολλανδία. Τα «προϊόντα» περνούν από ένα ανάλογο -προς αυτό των σκύλων- πρόγραμμα κοινωνικοποίησης, προκειμένου να διευκολύνεται ο χειρισμός τους από το προσωπικό των πειραματικών εργαστηρίων. Η τιμή της γάτας είναι συνάρτηση της ηλικίας της. Ξεκινάει από 450 δολάρια και φτάνει τα 745 («διαπραγματεύσιμη» τιμή ισχύει για γάτες πάνω από 3 ετών).Πολλές εταιρείες εκτροφής πειραματόζωων δηλώνουν ότι τα ημίαιμα ζώα με τα οποία εφοδιάζουν τους πελάτες τους προέρχονται από «τυχαία πηγή», δηλαδή είναι προϊόντα που αγοράστηκαν από μεσίτες. Οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι η εμπορία και η χρήση ημίαιμων ζώων υπονοεί ότι αυτά δεν έχουν ειδικά εκτραφεί, γεγονός που επιβεβαιώνεται και από δημοσιευμένες εργασίες (στις οποίες υποχρεωτικά αναφέρεται η προέλευση των ζώων που χρησιμοποιήθηκαν), ενώ πλήθος επιστημονικών δημοσιεύσεων αναφέρει τη χρήση μεγάλου αριθμού ημίαιμων σκύλων σε πειράματα στην Αμερική, στην Ιαπωνία, στη Γερμανία, ακόμη και στην Ελλάδα (ΑΧΕΠΑ και Κτηνιατρική Σχολή του ΑΠΘ).
Η Ευρώπη προσπαθεί να θωρακιστεί. Με τη δραστηριοποίηση πολυεθνικών εταιρειών εκτροφής κατοικίδιων ως πειραματόζωων και την ομολογημένη μεγάλη «χρησιμότητα» των ημίαιμων ζώων -νεαρών, ενήλικων ή και υπερήλικων- στην επιστημονική έρευνα και όχι μόνον, είναι επόμενο οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να προσπαθούν να ελέγξουν τη διακίνησή τους.Οι μετακινήσεις των ζώων συντροφιάς, όπως και η προστασία των ζώων που χρησιμοποιούνται στην έρευνα, διέπονται από συγκεκριμένες διατάξεις, η εφαρμογή των οποίων συχνά αποτυγχάνει και επιβάλλονται ποινές στα κράτη-μέλη που δεν συμμορφώνονται με το ενιαίο πλαίσιο κανόνων. Η Ευρωπαϊκή Οδηγία 86/609, που αποτελεί την Oδηγία-πλαίσιο για τις εθνικές νομοθεσίες, περιλαμβάνει πολλές προϋποθέσεις για τη χρήση των ζώων, ιδιαίτερα των γατιών, των σκύλων και των σπονδυλωτών.
Η Οδηγία προβλέπει ότι εγκαταστάσεις στις οποίες εκτρέφονται και/ή χρησιμοποιούνται ζώα σε εργαστήρια θα πρέπει να έχουν εγκριθεί ή καταγραφεί από τις αρχές κάθε χώρας-μέλους (άρθρο 15). Το άρθρο 21 ορίζει ότι σκύλοι και γάτες που προορίζονται για εργαστηριακή χρήση θα πρέπει να έχουν εκτραφεί για το σκοπό αυτόν, «?εκτός ειδικών ή γενικών εξαιρέσεων που καθορίζονται από τις εθνικές αρχές». Ακόμη και στις περιπτώσεις που εθνικές αρχές επιτρέπουν εξαίρεση από την πρόβλεψη περί ειδικής εκτροφής, το άρθρο 19 δεν επιτρέπει τη χρήση αδέσποτων, υπό οποιεσδήποτε προϋποθέσεις.Αυτές οι εξαιρέσεις συντηρούν ένα νομοθετικό κενό, με αποτέλεσμα πρώην κατοικίδια και κλεμμένα ή αδέσποτα σκυλιά και γατιά να χρησιμοποιούνται για πειράματα στα εργαστήρια.

Οι καταγγελίες που γίνονται από μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, υπό μορφήν ερωτήσεων, τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί και το γεγονός είναι ενδεικτικό της ανησυχίας για το ποια είναι η τύχη των αδέσποτων ή ανεπιθύμητων, ακόμη και κλεμμένων κατοικίδιων ζώων που διακινούνται στο έδαφος της Ε.E. Στην επίσημη εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων μπορεί κανείς να ενημερωθεί για πληθώρα γραπτών ερωτήσεων, που όλες σχετίζονται με τη χρήση κατοικίδιων ζώων. Η (επίσημη) Ευρώπη γνωρίζει και αναγνωρίζει αυτό που συμβαίνει στο έδαφός της με τα αδέσποτα, όπως γνωρίζει ότι το εμπόριο γούνας από σκύλους και γάτες θα της προκαλεί για χρόνια πονοκέφαλο, αφού τα ζώα όχι μόνον εισάγονται, αλλά και εκτρέφονται για το σκοπό αυτόν.
Σε κάποιες περιπτώσεις η Ε.Ε. στρέφεται εναντίον των κρατών-μελών, εις βάρος των οποίων προκύπτουν στοιχεία για παραβίαση των κανόνων που έχει θέσει. Είναι χαρακτηριστικά τα παραδείγματα της Γαλλίας, του Βελγίου, της Ολλανδίας και της Ιρλανδίας, για τις οποίες έχει κινηθεί η διαδικασία παραπομπής τους στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Στις χώρες αυτές η Κομισιόν έχει απευθύνει «αιτιολογημένη γνώμη» για παράλειψη του εκσυγχρονισμού των εθνικών τους νομοθεσιών και της ενσωμάτωσης των ευρωπαϊκών κανονισμών που αφορούν τη χρήση των ζώων για πειραματικούς και άλλους σκοπούς.
Κατά καιρούς, η Ε.Ε. έχει στραφεί με έγγραφες προειδοποιήσεις και προς άλλες χώρες, όπως η Αυστρία, το Λουξεμβούργο, η Πορτογαλία, η Αγγλία και η Ιταλία.Στην πρώτη αιτιολογημένη γνώμη που είχε αποσταλεί το 2001 στο Βέλγιο, αναφερόταν ότι, λόγω των πολλών εξαιρέσεων που ενέκριναν οι βελγικές αρχές, το ποσοστό των κατοικίδιων ειδικής εκτροφής που χρησιμοποιήθηκαν σε πειράματα ήταν 50%, χωρίς να αναφέρεται η προέλευση του υπόλοιπου 50%. Στην πρόταση ψηφίσματος που υπέβαλαν στην Κομισιόν 40 μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (σχετικά με τις παραβιάσεις της Οδηγίας 86/609 από διάφορες χώρες) αναφέρεται η «ευρέως διαδεδομένη χρήση αδέσποτων σκύλων και γάτων σε πειράματα στο Βέλγιο».Τα μεγάλα θέματα όμως είναι ακόμη ανοιχτά. Η Γερμανία π.χ. συμπεριέλαβε μεν στο σύνταγμά της την προστασία των ζώων, απείχε όμως από την ψηφοφορία για την κατάργηση των δοκιμών καλλυντικών σε ζώα, ξεφεύγει από τους κανόνες της Ε.Ε. όταν υποβάλλει στατιστικά στοιχεία για τα πειραματόζωα, δικαιολογεί την αύξηση της χρήσης κατοικίδιων σε πειράματα, εξακολουθεί να «ηγείται» ως χώρα-αποδέκτης αδέσποτων για υιοθεσία και αποφεύγει να αντιμετωπίσει το μείζον πολιτικό θέμα που λέγεται «κλοπή κατοικίδιων».