Προάγγελος αναδίπλωσης ο Γ. Σταθάκης;

Λεωνίδας Βατικιώτης

Πολιτική αναταραχή προκάλεσαν οι δηλώσεις του Γιώργου Σταθάκη, βουλευτή και υπεύθυνου του τομέα Ανάπτυξης του ΣΥΡΙΖΑ, στον ραδιοσταθμό Στο Κόκκινο και στον Κώστα Αρβανίτη σε σχέση με τις προθέσεις του κόμματος του για το δημόσιο χρέος. Υποστήριξε συγκεκριμένα ότι «το απεχθές χρέος στην περίπτωση της Ελλάδας είναι περιορισμένο και αφορά εξοπλιστικά προγράμματα και τον εξηλεκτρισμό του ΟΣΕ. Άρα αυτό είναι περίπου 5%. Πρέπει να το κοιτάξει κανείς, αλλά η μεγάλη πλειοψηφία του χρέους πάνω από το 90% είναι παραδοσιακό δημόσιο χρέος, των αγορών, δηλαδή ομολόγων. Εκεί δεν έχει νόημα και δεν υπάρχει διαδικασία ενώ στο απεχθές χρέος υπάρχει διεθνής διαδικασία. Αν τα χρήματα τα χρησιμοποίησε η εκάστοτε κυβέρνηση για να καλύπτει τρύπες στον προϋπολογισμό ή να κάνει ακριβά έργα και Ολυμπιακούς Αγώνες δεν μπορεί να ενταχθεί σε μια διαδικασία ουσιαστικής επαναθεώρησης. Με αυτή την έννοια το μεγαλύτερο μέρος του χρέους αναγνωρίζεται. Δεν μπορεί να το αμφισβητήσει κανείς ακόμη κι αν η χρήση του από τις ελληνικές κυβερνήσεις δεν ήταν η καλύτερη δυνατή».

Το σημαντικότερο θέμα που προέκυψε από την δήλωση του Γ. Σταθάκη, η οποία δικαιολογημένα κι όχι για μικροκομματικούς λόγους, κυριάρχησε στην πολιτική αντιπαράθεση επί μέρες σχετίζεται με την στάση του κόμματος για την τύχη του δημόσιου χρέους, όταν εκλεγεί κυβέρνηση. Οι δηλώσεις του Γ. Σταθάκη ενέτειναν την καχυποψία απέναντι στον ΣΥΡΙΖΑ για πολλούς λόγους. Κατ’ αρχάς επειδή ήδη υπάρχει μία σαφής, ψηφισμένη από το πρόσφατο συνέδριο θέση του κόμματος η οποία υποστηρίζει την «διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του χρέους», με καθαρό τρόπο. Αυτή η θέση όμως δεν υπηρετείται από κανένα στέλεχος πρώτης γραμμής του κόμματος. Αντίθετα, αν κάτι παρατηρείται είναι ένα παροιμιώδες χάος αλληλοαναιρούμενων δηλώσεων. Λέγεται πραγματικά …ό,τι ‘να ναι, όρεξη να χει κανείς να ψάχνει… Για παράδειγμα ο ίδιος ο Γ. Σταθάκης δήλωνε πριν ένα μήνα στα Επίκαιρα ότι για να γίνει βιώσιμο το χρέος απαιτείται κούρεμα ύψους 40%, ενώ τον Απρίλιο του 2013 στο Κρητικό ιστολόγιο Ο τοίχος δήλωνε ότι απεχθές είναι το 10%. Στην ίδια μάλιστα συνέντευξη του έγινε η εξής ερώτηση: «Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει μιλήσει για διεθνή επιτροπή λογιστικού ελέγχου όσον αφορά το χρέος. Ποιό χρέος; Το 90%;». Και απάντησε: «Αυτή ήταν μια θέση του ΣΥΡΙΖΑ πριν από τρία χρόνια που τώρα έχει αναπροσαρμοστεί… Μετά τα αλλεπάλληλα κουρέματα που έγιναν στην Ελλάδα είναι πάρα πολύ δύσκολο να πας να ζητήσεις επιπρόσθετο κούρεμα λόγω επαχθούς χρέους».

Ούτε καν τη λέξη διαγραφή

Άλλα δε στελέχη, όπως ο Γ. Δραγασάκης, δεν αναφέρουν καν την λέξη διαγραφή ή κούρεμα, επιτείνοντας την ασάφεια. Σε πρόσφατη συνέντευξή του στην Εφημερίδα των Συντακτών (11/1/2014) αναφέρθηκε σε «ρύθμιση του συσσωρευμένου χρέους». Διατύπωση που αποκλείει την διαγραφή ακόμη και του 5%. Ενώ, η σύνδεση των εξελίξεων γύρω από το ελληνικό χρέος με τις ευρύτερες ευρωπαϊκές εξελίξεις μπορεί να αποτελεί τεκμήριο για τις διεθνιστικές ευαισθησίες του ΣΥΡΙΖΑ, γεννάει ωστόσο νέα καχυποψία δεδομένων των αρνητικών πολιτικών συσχετισμών που υπάρχουν στον ευρωπαϊκό νότο και την ευρύτερη περιφέρεια που θα είχε συμφέρον να διεκδικήσει μια οριζόντια μείωση του χρέους. Ας ελπίσουμε αυτούς ακριβώς τους συσχετισμούς (που είναι όμως από τώρα αποτυπωμένοι και γνωστοί) να μην τους επικαλεστούν στο μέλλον για να δικαιολογήσουν μια πολιτική στροφή 180 μοιρών…

Ο ΣΥΡΙΖΑ επιχείρησε να καλύψει τον Γ. Σταθάκη και να διασκεδάσει τις εντυπώσεις που δημιουργήθηκαν δηλώνοντας ότι το δημόσιο χρέος μπορεί να διαγραφεί χωρίς να χαρακτηριστεί απεχθές. Στη συνέντευξή του Στο Κόκκινο όμως ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ τόνισε πως το «το μεγαλύτερο μέρος του χρέους αναγνωρίζεται. Δεν μπορεί να το αμφισβητήσει κανείς». Διάψευση επ’ αυτού δεν έγινε…

Μπορεί ωστόσο το δημόσιο χρέος να διαγραφεί χωρίς να χαρακτηριστεί απεχθές; Προφανώς και μπορεί. Η ρήτρα του απεχθούς χρέους όπως ορίστηκε από τον νομικό Σακ την δεκαετία του 1920 δεν αποτελεί φετίχ. Χρησιμοποιείται μόνο και μόνο επειδή υπάρχουν πρόσφατα προηγούμενα με πιο χαρακτηριστικό την προσπάθεια των ΗΠΑ να το χρησιμοποιήσουν στο Ιράκ το 2004 για να διαγράψουν μέρος δημόσιου χρέους του Σαντάμ Χουσεΐν προς διευκόλυνση των συνεργατών τους που τοποθετήθηκαν στην εξουσία μετά την εισβολή. Προσπάθεια που έμεινε ανολοκλήρωτη όταν κατάλαβαν ότι έτσι θα άνοιγαν τον ασκό του Αιόλου, δημιουργώντας ένα προηγούμενο που θα εκμεταλλεύονταν κι άλλες υπερχρεωμένες χώρες για να σβήσουν δημόσιο χρέος. Υπάρχει επίσης πλήθος άλλων κατηγοριών όπως το παράνομο ή το μη νομιμοποιημένο όπως μπορεί να χαρακτηριστεί με βάση την διεθνή εμπειρία ένα δημόσιο χρέος και να μην πληρωθεί, αν αποτελεί προϊόν κατάφωρα παράνομων ενεργειών ή πράξεων που στερούνται νομιμοποίησης.

Μέσο κι όχι σκοπός ο λογιστικός έλεγχος

Ούτε ο λογιστικός έλεγχος αποτελεί φετίχ. Απλά είναι ο πιο σύντομος δρόμος για να διαγραφεί δημόσιο χρέος αξιοποιώντας το δημόσιο και διεθνές δίκαιο, έναντι των οποίων είναι υποχρεωμένοι να δηλώνουν σεβασμό οι πιστωτές, συμπεριλαμβανομένων ακόμη και των μεγαλύτερων απατεώνων που τζογάρουν κατ’ επάγγελμα στα ομόλογα χωρών που διέρχονται κρίση. Οι χειρισμοί της κυβέρνησης του Ραφαέλ Κορέα στον Ισημερινό το 2008 προσφέρονται για πολλά διδάγματα. Κατά συνέπεια ο λογιστικός έλεγχος που θα διεξαχθεί από μια ανεξάρτητη επιτροπή με κυβερνητική απόφαση, κι όχι από μια πρωτοβουλία πολιτών, θα έρθει να διευκολύνει την κυβέρνηση που θέλει να προχωρήσει σε διαγραφή μέρους ή όλου του δημόσιου χρέους της, για να κάνει απρόσβλητες τις αποφάσεις όταν η κερδοσκοπία θα επιχειρήσει την αντεπίθεσή της διεκδικώντας από διεθνή δικαστήρια ό,τι έχασε από τις μονομερείς ενέργειες του κυρίαρχου κράτους.

Το ουσιώδες επομένως της αντιπαράθεσης δεν είναι ποιό μέρος του δημόσιου χρέους είναι απεχθές, αλλά αν μπορεί να διαγραφεί ένα μεγάλο μέρος του δημόσιου χρέους ή και όλο. Αυτό πιστεύουμε ότι αμφισβήτησε ο Γ. Σταθάκης για να καταλήξει ότι το δημόσιο χρέος πρέπει να πληρωθεί όλο ή σχεδόν όλο, προετοιμάζοντας, κατά την άποψή μας, το έδαφος για την αναδίπλωση του κόμματος στο επίμαχο θέμα. Θέση που είναι 100% πολιτική, επιχείρησε όμως να την καλύψει με νομικά επιχειρήματα, υπονοώντας ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ακόμη κι αν θέλει δεν μπορεί. Κι έτσι να γλιτώσει το πολιτικό κόστος τη υποχώρησής του.

Η αλήθεια ωστόσο απέχει σημαντικά. Οποιαδήποτε κυβέρνηση μπορεί να προχωρήσει στην διαγραφή του δημόσιου χρέους, επικαλούμενη πλήθος επιχειρημάτων, αρκεί να το επιλέξει. «Το μόνο που απαιτείται είναι πολιτική βούληση» όπως γράφαμε στα Επίκαιρα πριν έναν μήνα παρουσιάζοντας ορισμένα επιχειρήματα που μπορεί να επικαλεστεί η κυβέρνηση για να αρνηθεί να πληρώσει το χρέος. Η πρωτοβουλία αυτή μάλιστα πρέπει να έχει μονομερή χαρακτήρα, όπως πολύ εύστοχα τόνισε ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Θ. Πετράκος, μιλώντας σε τηλεοπτικό σταθμό στις 23 Ιανουαρίου. Οφείλει δε να αφορά πριν απ’ όλα τα δάνεια του Μηχανισμού Στήριξης που αποτελούν το 66,4% του δημόσιου χρέους, με βάση στοιχεία που περιλαμβάνονται στην εισηγητική έκθεση του κρατικού προϋπολογισμού.

Πλήθος επιχειρημάτων

Τα επιχειρήματα αυτά, εν συντομία και χωρίς αξιολογική ιεράρχηση, είναι:

Πρώτο, η ευθύνη των πιστωτών για την πρόσφατη αύξηση του δημόσιου χρέους, που από το 2009 μέχρι τώρα έχει αναρριχηθεί από τα 299 δισ. ευρώ (129% του ΑΕΠ) στα 317,3 δισ. ή 173,4% του ΑΕΠ, σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες ανακοινώσεις της Γιούροστατ και της ελληνικής στατιστικής υπηρεσίας.

Δεύτερο, άρθρα του Διεθνούς Δικαίου βάσει των οποίων οι διεθνείς συμβάσεις δεν εφαρμόζονται κατά παράβαση άλλων όρων του Διεθνούς Δικαίου που καταπατούνται βάναυσα. Της αποπληρωμής των δανειστών προέχει δηλαδή η εξασφάλιση της πλήρους απασχόλησης!

Τρίτο, η ρήτρα της ανωτέρας βίας, με την οποία περιγράφονται οι απρόβλεπτες περιστάσεις όπως αυτή που βιώνουμε σήμερα με την έκρηξη της φτώχειας, της μετανάστευσης, κ.α.

Τέταρτο επιχείρημα για την διαγραφή του χρέους είναι η θεμελιώδης μεταβολή των συνθηκών κατά τις οποίες ανέβαλε τις υποχρεώσεις, όπως η πρωτοφανής ύφεση που έχει μειώσει το ΑΕΠ κατά 22%.

Πέμπτο, είναι η ρήτρα του επαχθούς χρέους, καθώς ισχύουν και οι τρεις προϋποθέσεις που θέτει: Η κυβέρνηση που υπέγραψε τις δανειακές συμφωνίες δεν είχε νομιμοποίηση. Κανείς δεν εξέλεξε τον Λ. Παπαδήμο για να συνάψει την δεύτερη, ούτε ο Γ. Παπανδρέου διέθετε εξουσιοδότηση για την πρώτη δανειακή σύμβαση, που δεν έχει καν κυρωθεί από την Βουλή. Τα δάνεια δεν εξυπηρέτησαν τις ανάγκες του ελληνικού λαού. Αν κάποιον βοήθησαν ήταν τις ξένες τράπεζες που ήθελαν να ξεφορτωθούν τα ελληνικά ομόλογα. Και τέλος, οι πιστωτές ήταν ενήμεροι των παραπάνω!

Έκτο, είναι η σύγκρουση των δύο δανειακών συμβάσεων με το διεθνές δίκαιο και το σύνταγμα, όπως αποκαλύφθηκε από κορυφαίος συνταγματολόγους το 2010 και το 2012, μέσα από τεκμηριωμένες παρεμβάσεις τους.

Αν ο ΣΥΡΙΖΑ κι ο Γ. Σταθάκης κρίνουν ότι τον αναγνωρισμένο σκοπό της διαγραφής του μεγαλύτερου μέρους του δημόσιου χρέους δεν τον υπηρετεί η ρήτρα του απεχθούς χρέους, κάλλιστα μπορούν να χρησιμοποιήσουν οποιοδήποτε από τα παραπάνω επιχειρήματα κρίνουν ως αποτελεσματικότερο για να σταματήσει η κοινωνική γενοκτονία και η λεηλασία του δημόσιου πλούτου που συντελείται με αφορμή την κρίση χρέους.

(Επίκαιρα 30/1-5/2/2014 )