Αγνωστες πτυχές της εφηβικής ζωής του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη έφερε στο φως η ενδελεχής έρευνα των αρχείων του Ελληνικού Σχολείου της Σκοπέλου,

Αγνωστες πτυχές της εφηβικής ζωής του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη έφερε στο φως η ενδελεχής έρευνα των αρχείων του Ελληνικού Σχολείου της Σκοπέλου, τα οποία έχουν ψηφιοποιηθεί και αναρτηθεί στο διαδίκτυο από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους Μαγνησίας. Το όνομα του κορυφαίου Σκιαθίτη διηγηματογράφου είναι εγγεγραμμένο στο μαθητολόγιο και τα πιστοποιητικά σπουδής του Ελληνικού Σχολείου Σκοπέλου, κατά το σχολικό έτος 1865 - 1866, γεγονός που αποδεικνύει ότι φοίτησε στη Γ τάξη του συγκεκριμένου σχολείου. Το αρχειακό υλικό που έχει αναδειχθεί, ψηφιοποιηθεί και είναι πλέον διαθέσιμο στους απανταχού ερευνητές, περιλαμβάνει την εγγραφή του Παπαδιαμάντη στο συγκεκριμένο σχολείο σε ηλικία 15 ετών, τη βαθμολογία και τη διαγωγή του, που χαρακτηρίζεται ως «καλλίστη».


ΡΕΠΟΡΤΑΖ : Γλυκερία Υδραίου

            Οπως αναφέρει στο σημείο αυτό η Αννίτα Πρασσά, διευθύντρια των ΓΑΚ Μαγνησίας, «νιώσαμε συγκίνηση και δέος όταν αντικρίσαμε για πρώτη φορά το συγκεκριμένο υλικό. Είναι πολύ σημαντικό, προσθέτει η ίδια, να βλέπεις γραμμένο με πενάκι πάνω στο χαρτί το όνομα ενός τόσο σημαντικού λογοτέχνη και πνευματικού ανθρώπου και να αντλείς στοιχεία για τα μαθητικά του χρόνια. Είναι σημαντικό, προσθέτει η ίδια, να γνωρίζεις άγνωστες πτυχές της ζωής ενός κορυφαίου πνευματικού ανθρώπου, ο οποίος είναι παγκόσμια γνωστός μέσα από το έργο του».
Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης είναι εγγεγραμμένος ως Αλέξανδρος Αδαμαντίου ιερέως, αλλά και ως Αδαμαντιάδης. Κατά τον αρχαιολόγο και ιστορικό Αδαμάντιο Σάμψων, ο ελληνοδιδάσκαλος Ιωάννης Καμπάνης μετέτρεψε το επίθετό του σε Αδαμαντιάδη (κατά τη συνήθεια της εποχής) και πολύ αργότερα ο ίδιος υιοθέτησε το επώνυμο Παπαδιαμάντης.
            Συγκεκριμένα, ο Αδαμάντιος Σάμψων σημειώνει μεταξύ άλλων: «Το σχολικό έτος 1865 - 66 γράφεται στη Γ τάξη του σχολείου ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης με το όνομα «Αλέξανδρος Αδαμαντίου ιερέως». Η παρουσία του Παπαδιαμάντη, του σπουδαιότερου εκπροσώπου της λογοτεχνικής σχολής των Βορείων Σποράδων, τιμά το γυμνάσιο Σκοπέλου. Από τον Αλέξανδρο Καμπάνη πήρε τις βάσεις της μόρφωσής του, την οποία συνέχισε αργότερα στο γυμνάσιο Χαλκίδος. Κατά τον Βαλέτα, στην Καμπάνη οφείλεται και η αλλαγή του ονόματος του διηγηματογράφου σε Αλέξανδρος Αδαμαντιάδης, με το οποίο πήρε το απολυτήριό του. Το όνομα Παπαδιαμάντης είναι μεταγενέστερο. Ο Παπαδιαμάντης έγινε φίλος του Παύλου Νιρβάνα, του Φίλιππου Καμβαΐλια και του Διονυσίου Δημητριάδη και φιλοξενήθηκε πολλές φορές στο σπίτι της οικογένειας Αποστολίδη», της οικογένειας δηλαδή του Παύλου Νιρβάνα.
            Σύμφωνα με τα τεκμήρια που έχουν έρθει στο φως, ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης φοίτησε στη Γ τάξη του Σχολαρχείου της Σκοπέλου διότι, ενδεχομένως, ήταν εξατάξιο το Δημοτικό Σχολείο της Σκιάθου. Το Ελληνικό Σχολείο ήταν η ενδιάμεση βαθμίδα μεταξύ του Δημοτικού και του Γυμνασίου και εάν ήταν πλήρες το Δημοτικό, ο μαθητής εγγράφονταν στη Γ τάξη του Ελληνικού Σχολείου, όπως συνέβη, εξάλλου, και με την περίπτωση του Παπαδιαμάντη.

Σημαντικά στοιχεία

Στη διάρκεια εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στη Σκόπελο, παρουσιάστηκε το συγκεκριμένο αρχειακό υλικό που ήρθε στο φως και όπως επεσήμανε μεταξύ άλλων η κ. Πρασσά: «πριν από μερικά χρόνια, συνεργαστήκαμε με τη φιλόλογο και υπεύθυνη της σχολικής βιβλιοθήκης Ελένη Σπηλιώτη και διασώσαμε τα αρχεία των παλιών δευτεροβάθμιων σχολείων που βρίσκονταν στο Λύκειο Σκοπέλου. Ήταν κλειδωμένα σε ντουλάπια, χωρίς καταγραφή, χωρίς ταξινόμηση και ελάχιστοι γνώριζαν το περιεχόμενό τους ή έστω τη χρονική περίοδο που κάλυπταν. Μας τα παρέδωσε τον Ιούνιο του 2006 ο τότε λυκειάρχης κ. Ιωάννης Λιάτσος και τα μεταφέραμε στο Βόλο, με έναν όρο: να τα ψηφιοποιήσουμε ώστε να ξεφύγουν από την αφάνεια και να γίνουν κοινό κτήμα όλων πλέον, και φυσικά και των μαθητών και εκπαιδευτικών του σχολείου. Και τηρήσαμε την υπόσχεσή μας».
            Από το 1825 (κατά τη διάρκεια της Επανάστασης) λειτουργούσε «Ελληνικό» σχολείο (σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης), που ευτύχησε να έχει πολύ αξιόλογους σχολάρχες, χάρη στους οποίους απέκτησε φήμη και προσέλκυσε μαθητές και από άλλες περιοχές. Μεταξύ των μαθητών του 19ου αιώνα αξίζει να μνημονευθούν ο Κωνσταντίνος Αποστολίδης Κουμιώτης (1810 - 1888), πατέρας του ποιητή Παύλου Νιρβάνα, άτομο εξαιρετικά φιλόκαλο και φιλόμουσο, η Σκυριανή Φροσύνη Μάρου, η γνωστή μετέπειτα ποιήτρια Ευφροσύνη Σαμαρτζίδου (1810-1877), ο Σκοπελίτης λόγιος Ιωάννης Δρακιώτης (γεν. 1822), ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, ο Φίλιππος Καμβαΐλιας, ο Δούλης Δουλίδης κ.ά. Επίσης σημαντικοί δάσκαλοι, όπως οι Ιωάννης Σφοίνης, Αλέξανδρος Καμπάνης, Νικόλαος Γεωργάρας, πρόσφατα (δεκαετία 1920) ο Βασίλης Τατάκης.
            Τα ΓΑΚ Μαγνησίας έχουν ψηφιοποιήσει μέχρι στιγμής 330.000 σελίδες, μεταξύ των οποίων κατέχουν εξέχουσα θέση τα παραπάνω τεκμήρια, τα οποία αποτελούν σημαντική πολιτιστική κληρονομιά και πνευματική παρακαταθήκη για τους μεταγενέστερους. Τα αρχεία του Ελληνικού Σχολείου της Σκοπέλου βρέθηκαν σε άριστη κατάσταση και ψηφιοποιήθηκαν μέσω του λογιστικού προγράμματος @ρχειομνήμων από τα ΓΑΚ Μαγνησίας, προκειμένου να είναι προσβάσιμα στο ευρύ κοινό και τους φίλους του πολιτισμού γενικότερα, αναδεικνύοντας, παράλληλα, άγνωστες πτυχές της εκπαιδευτικής διαδρομής του κορυφαίου των Ελληνικών γραμμάτων.