Ανάμεσα στη Σκιάθο και στην Αλόννησο, η πολιορκημένη από πεύκα Σκόπελος μεθάει τους επισκέπτες της με τα αμέτρητα φυσικά κάλλη της: καταπράσινα δάση, γαλάζια νερά, βοτσαλωτές παραλίες και γοητευτικά λιμάνια.
Τα περισσότερα παλιά σπίτια που συναντάμε ανήκουν σε ξένους που τα έχουν αναστηλώσει με πολύ μεράκι. Ο Klaus και η Bella Galster μας κερνούν παγωμένο τσάι και μας δείχνουν το στολίδι τους. «Είναι καλοί άνθρωποι οι ξένοι που ήρθαν εδώ. Πήρε αξία η γειτονιά», μου εξηγεί η κυρία Γαριφαλιά Ραντιστή, δείχνοντάς μας κι άλλα σπίτια ξένων, τα οποία συντηρεί, απόντων των ιδιοκτητών τους. Είναι τόσο όμορφα! Ζηλεύω... «Αργησαν πολύ οι Σκοπελίτες να πουλήσουν», θα μου πει σε λίγο ο δήμαρχος Σκοπέλου, Χρήστος Βασιλούδης. «Αρχικά ήταν κουμπωμένοι, ήταν πιο συντηρητικοί από τους Σκιαθίτες. Γι' αυτό έγιναν και μικρές τουριστικές μονάδες εδώ.» Ο τουρισμός είναι η βασική οικονομική δύναμη των περίπου 5.000 κατοίκων του νησιού. «Δυστυχώς...», ομολογεί ο δήμαρχος. «Εμείς δεν θέλουμε μονομερή ανάπτυξη. Πρέπει να συνδεθεί ο τουρισμός με την πρωτογενή παραγωγή, τη γεωργία και την κτηνοτροφία.» Θα μπορούσε να έχει σπουδαία κτηνοτροφία το νησί. Τα γίδια Φυλής Σκοπέλου είναι περιζήτητα και εξάγονται σε άλλες εκτροφές, ανά την Ελλάδα, για βελτιώσεις. Του παραπονιέμαι για τα δύσκολα δρομολόγια των πλοίων, αφού αναγκαστήκαμε να φτάσουμε ξημερώματα στο νησί καθώς δεν υπήρχαν πλοία. «Η συγκοινωνία είναι το μεγαλύτερο πρόβλημά μας. Στις Σποράδες έχουμε το υψηλότερο κόστος ανά μίλι στο Αιγαίο!», εξηγεί. Βγαίνουμε από το Δημαρχείο κι έχει νυχτώσει. «Grouper with onions, special dish…», φωνάζει γελαστός ο πληθωρικός Σπύρος Εγγλέζος στην ταβέρνα του, διαφημίζοντας στους πελάτες το κορυφαίο σκοπελίτικο πιάτο. Σε λίγο θα μασουλάμε κι εμείς στήρα στιφάδο με δαμάσκηνα. Ενα όνειρο, δηλαδή…
ΝΗΣΙ ΜΕ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΨΥΧΗ
Η Χώρα είναι χτισμένη στη θέση της αρχαίας Πεπαρήθου. Ετσι λεγόταν το νησί κάποτε. Και ο πρώτος της βασιλιάς ήταν ο Στάφυλος, ο οποίος έφερε από την Κρήτη την αμπελοκαλλιέργεια στο νησί. Το κρασί της Σκοπέλου ήταν διάσημο σε όλο το Αιγαίο για αιώνες. Ξεφυλλίζω αραχτός τα της σκοπελίτικης ιστορίας στην παραλία του Στάφυλου. Δεν έχει πια κρασάδες το νησί. Εχει όμως πνεύμα, έστω και χωρίς τον οίνο. Πριν έρθω στη Σκόπελο, είχα την αίσθηση ότι κάτι σημαντικό συμβαίνει με τον πολιτισμό του νησιού.
Οτι εδώ ζουν και εμπνέονται καλλιτέχνες κάθε λογής και δημιουργοί που ακόμη κάνουν σημαντική δουλειά. Ηταν και τα καλοκαίρια του Φωτογραφικού Κέντρου Σκοπέλου που έβαλαν το νησί στο χάρτη των σημαντικών πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Σήμερα το Κέντρο δεν λειτουργεί, ενώ κάποια από τα παλαιά του μέλη διοργανώνουν τις ημέρες ποίησης Θερινό Ηλιοστάσιο. «Η Σκόπελος παράγει και σήμερα πολιτισμό», μου επισημαίνει η καθ' ύλην αρμόδια για τα πολιτιστικά δρώμενα του Δήμου, Μάρω Βλαχάκη. Ψάχνουμε την πολιτιστική ψυχή του νησιού στο μαχαιράδικο του Χρήστου Πατσή -του τελευταίου μαχαιρά της Σκοπέλου- και στο εργαστήριο του Γιάννη Μπουνταλά, ο οποίος κατασκευάζει μικρογραφίες των σκοπελίτικων πλεούμενων, διατηρώντας έως σήμερα ένα μικρό ψήγμα από τη μεγάλη ναυπηγική παράδοση της Σκοπέλου. Βρήκαμε τον Νίκο Ρόδιο στον ίδιο ποδοκίνητο τροχό που έστησε το 1900 ο παππούς του, να συνεχίζει τη μεγάλη αγγειοπλαστική του παράδοση, με τα περίφημα διακοσμητικά μελαμβαφή κεραμικά. Μας μίλησε για την ιστορία του εργαστηρίου, για τα χρόνια που η Σκόπελος ήταν τόπος απομόνωσης και εξορίας. «Δύο είδη εξόριστων είχε η Σκόπελος: αστούς διωγμένους από τον Βενιζέλο (όπως ο Ράλλης, ο Μπαλτατζής κ.λπ.) και αργότερα αριστερούς. Ολοι σύχναζαν εδώ, στο μαγαζί του παππού…», σχολιάζει.
Το νησί απέκτησε ακμαία ναυτιλία τον 19ο αιώνα, ενώ η οινοπαραγωγή υποχώρησε σταδιακά έως τις αρχές του 20ού, όταν και χάθηκε. Το νησί όμως είχε πάντα και περίφημους οικοδόμους οι οποίοι, από τις αρχές του 20ού αιώνα ταξίδευαν για δουλειά σε όλη την Ελλάδα και κυρίως στην Αθήνα, όπου διέπρεψαν μαζί με τους γνωστούς Αναφιώτες μαστόρους. Στην Αθήνα, μάλιστα, ήρθαν σε επαφή με το ρεμπέτικο τραγούδι το οποίο, ειδικά μετά τον πόλεμο, έγινε πολύ αγαπητό στο νησί. Και παραμένει αγαπητό μέχρι σήμερα. «Τη δεκαετία του '70, που ξεκινούσε στην Ελλάδα η αναβίωση του ρεμπέτικου, παίζαμε μαζί με τον Γιώργο Ξηντάρη και τους αδελφούς Σύρου κάθε καλοκαίρι στα μαγαζιά της Σκοπέλου», μου εξηγεί ο μουσικός Κώστας Καλαφάτης. «Το νησί τη δεκαετία του '80 έγινε πόλος έλξης όσων ήθελαν να ακούσουν ή να παίξουν ρεμπέτικο. Από εδώ πέρασαν η Ελένη Τσαλιγοπούλου, η Ελευθερία Αρβανιτάκη, ο Μανόλης Πάπος, ο Σπύρος Γκούμας, πολλοί…». Σήμερα η δεύτερη γενιά συνεχίζει τη ρεμπέτικη παράδοση στη Σκόπελο. Ο 22χρονος Γιάννης Ξηρογιάννης φτάνει σε λίγο με το τρίχορδο μπουζούκι του και αρχίζουν, στο μπαλκόνι του Κώστα, να γεμίζουν το σούρουπο με μουσική. Απέναντι, το βουνό Παλούκι έχει γίνει μοβ και μέσα στους ελαιώνες και τα πεύκα μόλις ασπρίζουν τα πολλά του μοναστηράκια. «Το Αγιον Ορος της Σκοπέλου», που έλεγε κι ο παπα-Νικόλας.
MAMMA MIA SKOPELOS!
Στο φετινό Τουριστικό Πανόραμα, η Σκόπελος διαφημιζόταν ως το νησί του «Mamma mia», μιας κι εκεί γυρίστηκε πέρυσι η ομώνυμη ταινία με τους Πιρς Μπρόσναν και Μέριλ Στριπ. Το κουβεντιάζουμε γελώντας, καθώς λιαζόμαστε στην ονειρική Καστάνη, μία από τις ομορφότερες παραλίες (όπου και έγιναν τα περισσότερα γυρίσματα της ταινίας). Τα νερά είναι απίστευτα καθαρά και γαλανά. Ετσι είναι οι περισσότερες παραλίες στη Σκόπελο. Ψιλό, κατάλευκο βότσαλο, νερά να σε τρελαίνουν και πεύκα ώς την άκρη σχεδόν της αμμουδιάς. Πεύκα. Πολλά πεύκα. «Το 75% του νησιού είναι δάση και από αυτά 80% - 90% είναι χαλέπιος πεύκη», μου εξηγούσε νωρίτερα ο δήμαρχος (γεωπόνος γαρ ο ίδιος!). «Τα δάση στη Σκόπελο δεν είναι ούτε ιδιωτικά ούτε κρατικά. Είναι διακατεχόμενα: το κράτος έχει την ψιλή κυριότητα και ο ιδιοκτήτης έχει τη νομή και τη χρήση. Το δάσος δεν αλλάζει ποτέ χρήση, δεν καταπατείται…». Αυτό ίσως εξηγεί πώς δεν έγινε κάρβουνο, μέχρι σήμερα, η Σκόπελος. Ενα μέρος στα νότια, βέβαια, κάηκε πρόσφατα. «Ηταν πυρκαγιά από αμέλεια και μάλιστα χειμώνα. Το καλοκαίρι είμαστε όλοι πυροφύλακες. Το χειμώνα χαλαρώνουμε λίγο…», μου λέει ο δήμαρχος.
Ο,τι δεν είναι δάση στη Σκόπελο είναι ελαιώνες και δαμασκηνιές. Το δαμάσκηνο Σκοπέλου, μοναδικό στο είδος του στην Ελλάδα, είναι διάσημο. «Το Αζαν Σκοπέλου προέκυψε από το γαλλικό δαμάσκηνο Αζάν, έπειτα από επικονιασμό με το αυγάτο δαμάσκηνο. Είναι μοναδική ποικιλία», μου τονίζει ο δαμασκηνοπαραγωγός Θανάσης Γριπιώτης. Περνάμε τα δαμασκηνοτόπια στο Δίτροπο, στον Καλόγερο, περνάμε τους απίθανους όρμους της δυτικής ακτής, τον Αγνώντα, τον Πάνορμο, το Μπλο με τα λευκά κότερα, την Αντρίνα -εκεί που η ομώνυμη πειρατής αυτοκτόνησε όταν έχασε ασκέρι και πλεούμενο μαζί- και φτάνουμε στο Εληος. Λέγεται και Νέο Κλήμα γιατί εδώ εγκαταστάθηκαν κάτοικοι του Κλήματος μετά τους σεισμούς του 1965. Το Κλήμα σήμερα είναι ένα χωριό μπιζουδάκι: παλιά σπίτια βαμμένα ροζ, φιστικί, γαλάζια, πράσινα, με ξύλινα μπαλκονάκια -τα περισσότερα αναστηλωμένα από ξένους-, απίστευτα ήσυχο και πνιγμένο στη βλάστηση, τις μουριές και τις συκιές. Φτάνουμε και στη Γλώσσα, το μεγάλο χωριό στα βορειοδυτικά, που είναι χτισμένο κοντά στη θέση της αρχαίας Σελινούντας. Χωριό ναυτικών και ψαράδων, με καμιά 1.500αριά κατοίκους, έχει διασώσει πολλή από την αρχιτεκτονική του κληρονομιά. Την παρατηρούμε περπατώντας τα ανηφορικά δρομάκια και τα απότομα καλντερίμια. «Τη λένε Γλώσσα γιατί σου βγαίνει η γλώσσα για να την περπατήσεις», λέει γελώντας η Γλωσσιώτισσα Αλεξάνδρα Σταματίου.
Οδηγήσαμε ψηλά στους ερημικούς χωματόδρομους του Κάβου Γουρούνι, με τον χιονάτο φάρο, και καταλήξαμε σε ένα παράκτιο μετέωρο αργά το μεσημέρι. Ο υπέρλαμπρος ήλιος έκανε τη θάλασσα να τρέμει ολόγυρα από το βράχο με το ξωκλήσι του Αη Γιάννη στο Καστρί. Τα νερά είναι βαθιά μπλε με κίτρινες στάμπες από τα βουλιαγμένα μονόπετρα. «Εδώ», μου λέει η Ιωάννα, η κόρη του δήμαρχου, «γυρίστηκε το τέλος της ταινίας Mamma mia, η σκηνή του γάμου». Ολα μου φαίνονται μακριά. Η Σκόπελος, οι καλλιτέχνες, τα μοναστήρια, το Κάστρο, τα δαμάσκηνα, οι παραλίες, όλα. Και το μόνο που βλέπω να με μαγνητίζει, να μου ρουφάει το μυαλό είναι το βαθύ νερό. Και ό,τι κολυμπάει μέσα του. «Move man, our dinner is swimming…», φωνάζει ο φωτογράφος μου φορώντας το μαγιό του. Εχει δίκιο. Πρέπει να πιάσω κάνα δυο χοντροσαργούς για το βράδυ…
ΠΑΝΑΓΙΑ ΕΠΙΣΚΟΠΗ
Ισως το πιο ποιητικό και εντυπωσιακό μνημείο της Σκοπέλου! Είναι η εκκλησία της Παναγίας Επισκοπής του 1670, χτισμένη πάνω στα ερείπια βυζαντινού ναού του 1078. Γεμάτη αρχαίο υλικό, περιτριγυρίζεται από μια αυλή επίσης σπαρμένη με αρχαία και με υπέροχης αισθητικής κτίσματα. Σημείωση: όλα αυτά είναι ιδιωτικά! Ανήκουν στον ευγενικό κύριο Απόστολο Δημητριάδη και πιθανώς θα μπορέσετε να τα δείτε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου