Τουρισμός: Δικά τους τα κέρδη, δικές μας οι ζημιές

Ανάλυση: Δημήτρης Σταμούλης

Αρπακτικό τουριστικό κεφάλαιο

Το τουριστικό κεφάλαιο δείχνει τα δόντια του και απειλεί ότι θα βάλει λουκέτο και θα πετάξει στο δρόμο, κατά δεκάδες χιλιάδες, τους εργαζόμενους του κλάδου — κι ας έχουν φάει με χρυσά κουτάλια επί τόσα χρόνια. Απαιτείται αγώνας για πλήρη εργασία, αξιοπρεπείς μισθούς, ασφαλείς συνθήκες εργασίας και ισχυρή οικονομική ενίσχυση όλων των εποχιακών εργαζομένων που δεν θα προσληφθούν φέτος.

«Σφαγή» θέσεων εργασίας  στη βιομηχανία τουρισμού

Στην «εντατική» βρίσκεται η βιομηχανία του τουρισμού στην ΕΕ και στην Ελλάδα, μετά το ξέσπασμα της κρίσης του κορονοϊού. Τα ταξίδια, οι μεταφορές, η παροχή καταλυμάτων, η εστίαση και η διασκέδαση συνεισφέρουν σχεδόν το 10 % του ΑΕΠ της ΕΕ, ενώ 3 στους 4 κατοίκους της περνούν τις διακοπές τους στη χώρα καταγωγής τους ή σε άλλη χώρα της ΕΕ. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού (UNWTO) προβλέπει μείωση των διεθνών αφίξεων 60%-80%, η οποία αντιστοιχεί σε ζημίες μεταξύ 840 δισ. και 1,1 τρισ. ευρώ παγκοσμίως. Στην Ευρώπη, το τρίμηνο Ιούνιος-Αύγουστος, οι κάτοικοι της ΕΕ δαπανούν ως τουρίστες 190 δισ. ευρώ.

Ο ελληνικός καπιταλισμός στηρίζεται καθοριστικά στην τουριστική βιομηχανία, καθώς από αυτήν προκύπτει άμεσα το 10% του ΑΕΠ (ποσοστό που φτάνει στο 20% με τις έμμεσες ωφέλειες), ενώ μέχρι και το 20%-26% της απασχόλησης είναι στον ευρύτερο κλάδο τουρισμός-εστίαση-εμπόριο-μεταφορές. Η τεράστια μείωση των αφίξεων έχει ήδη ως αποτέλεσμα να μείνουν μετέωροι χιλιάδες εποχικοί και περιστασιακά εργαζόμενοι στον κλάδο.

Τα τελευταία στοιχεία της ΕΡΓΑΝΗ είναι αποκαλυπτικά. Μόνο σε καταλύματα και επισιτισμό έγιναν τον περασμένο Μάρτιο και Απρίλιο 215.000 λιγότερες προσλήψεις σε σχέση με το αντίστοιχο περσινό δίμηνο. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, έως τέλος Ιουλίου ίσως έχουμε άλλες 400.000 λιγότερες προσλήψεις. Εάν συνυπολογιστούν οι μειωμένες προσλήψεις υπαλλήλων τουριστικών γραφείων και πρακτορείων, ναυτικών στην ακτοπλοΐα, την κρουαζιέρα και την πλοήγηση τουριστικών σκαφών, ξεναγών και οδηγών τουριστικών λεωφορείων, πωλητών σε τουριστικά καταστήματα, εργαζόμενων στα επαγγέλματα της οικοδομής για επισκευές τουριστικών καταλυμάτων κ.λπ., τότε τα μεγέθη είναι πολύ μεγαλύτερα.

Στις πλάτες των υπαλλήλων τα βάρη 

Σε έρευνα του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος, 2 στα 3 ξενοδοχεία συνεχούς και 1 στα 2 εποχικής λειτουργίας θεωρούν πιθανή τη χρεοκοπία, ενώ προαναγγέλλουν έως και 45.000 απολύσεις! Ενώ βγάζουν και… λογαριασμό χρηματοδότησης από το κράτος ύψους 1,8 δισ. ευρώ! Κι όμως, το κεφάλαιο του κλάδου και οι κυβερνώντες επαίρονταν πως ο κλάδος «αποτελεί την ατμομηχανή της οικονομίας». Από το 2012, τριπλασιάστηκαν οι τουριστικές αφίξεις από 10 στα 30 εκατ. το 2018, ενώ ο τζίρος τους εκτινάχθηκε σε ύψος ρεκόρ πέρσι, στα 18 δισ. ευρώ. Ενώ οι επενδύσεις τεράστιων κεφαλαίων, εγχώριων και πολυεθνικών, πολλαπλασιάστηκαν.

Ωστόσο, το αδηφάγο τουριστικό κεφάλαιο θα επιδιώξει να ρίξει στις πλάτες των εργαζομένων τα βάρη της κρίσης. Επιβάλλοντας σε γενικευμένη κλίμακα εκ περιτροπής αλλά και αδήλωτη εργασία (κλάδος «πρωταθλητής», μαζί με εστίαση, το 2013-2018), περικόπτοντας μισθούς, εντάσσοντας τους κλάδους εστίασης-ξενοδοχείων στο πρόγραμμα της ΕΕ για επιδότηση απώλειας μισθού και, βέβαια, απολύοντας μαζικά.

Παρά την πανδημία, ξενοδοχεία και καταλύματα θα ανοίξουν. Αλλά το κρίσιμο ζήτημα είναι υπό ποιους όρους, πώς θα διασφαλιστούν τα εργασιακά δικαιώματα αλλά και η υγεία των εργαζομένων, πόσο ασφαλείς θα είναι όσοι σπεύσουν να ξεκουραστούν υπό τις νέες συνθήκες.
Πάντως ΕΕ και κυβερνήσεις –μαζί και η ελληνική– ξέχασαν τα περί συνωστισμού και υιοθέτησαν την ανοσία της… πληρότητας των αεροπλάνων, δίνοντας πράσινο φως στην απρόσκοπτη μεταφορά επιβατών με προφανείς υγειονομικούς κινδύνους, στο όνομα της διάσωσης των αεροπορικών εταιρειών και της τουριστικής βιομηχανίας.

Αλλά και οι εγχώριοι ξενοδόχοι κάνουν ό,τι μπορούν για να ξοδέψουν όσα λιγότερα γίνεται για πελάτες και εργαζόμενους. Αντέδρασαν έντονα ακόμα και στο υποτιθέμενο πρωτόκολλο της κυβέρνησης που περιέχει κάποια στοιχειώδη μέτρα υγιεινής. Έφριξαν και στην ιδέα για μονόκλινα δωμάτια στο προσωπικό. Έχουν μάθει, άλλωστε, από τα χρόνια της ευμάρειας να τους στοιβάζουν ακόμα και σε αποθήκες! Δεν θέλουν να δώσουν ούτε ευρώ για πετσέτες μιας χρήσης, απολύμανση ξαπλωστρών, διαχωρισμό λουόμενων σε ευπαθείς ομάδες και γενικό πληθυσμό. Χαρακτήρισαν, δε, «περιττή και δαπανηρή»(!) την τοποθέτηση αντισηπτικών υγρών σε κάθε δωμάτιο!

Μπροστά σε όλα αυτά, το ταξικό εργατικό κίνημα πρέπει να διεκδικήσει μαζικό πρόγραμμα επιδότησης κοινωνικού τουρισμού για όλους (μισθωτούς, ανέργους, συνταξιούχους), ώστε και να μην χαθούν θέσεις εργασίας αλλά και ο κόσμος της δουλειάς να κάνει διακοπές δωρεάν! Πέρσι, το 51% των Ελλήνων δεν μπόρεσε να πάει διακοπές ούτε μία εβδομάδα και, από αυτούς που μπόρεσαν, περισσότεροι από τους μισούς πήγαν σε εξοχικά ή «στο σπίτι στο χωριό».