Μουσείο Ιστορίας Σκοπέλου: Από τον Παύλο Νιρβάνα στον Παπαδιαμάντη

Σοφία Μαυραντζά

12:20 Παρασκευή, 23 Νοεμβρίου 2018

Το σπίτι του Έλληνα λογοτέχνη Παύλου Νιρβάνα έχει μετατραπεί στο Μουσείο Ιστορίας της Σκοπέλου, από τον Ιούνιο του 2018. Με τη χαρακτηριστική σκοπελίτικη αρχιτεκτονική του, ο επισκέπτης, μόλις περάσει το κατώφλι της εισόδου, βλέπει ευθύς όλα τα χρόνια της σκοπελίτικης ιστορίας, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, να περνούν μπροστά από τα μάτια του. 

Σκόπελος ή αλλιώς Πεπάρηθος. Το όνομά του το νησί το έχει πάρει από έναν από τους γιους του Θεού Διονύσου και της Αριάδνης, γεγονός που απηχεί την πρώτη εγκατάσταση στο νησί από Κρήτες. Το όνομα αυτό άλλαξε στα ρωμαϊκά χρόνια και από Πεπάρηθος άρχισε να ονομάζεται Σκόπελος, που στα λατινικά σημαίνει βράχος.

Η Σκόπελος ήταν γνωστή για το κρασί της, το οποίο αποτέλεσε και την αιτία της ανάγκης των κατοίκων να το εμπορεύονται στο εξωτερικό. Αυτό γεγονός οδήγησε στο να αναπτυχθεί πάρα πολύ η ναυτιλία.

Είναι γνωστή λοιπόν και ως μεγάλη ναυτική δύναμη -και τα σύγχρονα χρόνια. Αξίζει να σημειωθεί πως όταν ξεκίνησε η Επανάσταση του 1821 η Σκόπελος ήταν μία από τις έξι μεγαλύτερες ναυτικές δυνάμεις του ελλαδικού χώρου. Ήταν επίσης γνωστή και για τα ναυπηγεία της, σύμφωνα με όσα επισημαίνει στο CNN Greece η φιλόλογος Ελένη Σπηλιώτη, που μας ξενάγησε στο Μουσείο Ιστορίας Σκοπέλου.

Δείτε το βίντεο:

Ποιος ήταν ο Παύλος Νιρβάνας

Το όνομα Παύλος Νιρβάνας ήταν λογοτεχνικό ψευδώνυμο. Το πραγματικό ήταν Πέτρος Κ. Αποστολίδης. Ο πατέρας του, έμπορος, Κωνσταντίνος Αποστόλου Κουμιώτης, ήταν από τη Σκόπελο και η μητέρα του, Μαριέττα Ιωάννου Ράλλη, από τη Χίο. Γεννήθηκε στην Μαριούπολη το 1866. Σε μικρή ηλικία επιστρέφει στην Ελλάδα, στον Πειραιά, οπότε τελικά σπουδάζει στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (1883-1890). 

Ήταν λόγιος, θεατρικός συγγραφέας, μυθιστοριογράφος, χρονικογράφος και ποιητής. Ο Παύλος Νιρβάνας εξέδωσε πολλές ποιητικές συλλογές και δημοσίευσε πολλά χρονογραφήματα σε εφημερίδες. Διατηρούσε στενούς δεσμούς με αρκετούς λογοτέχνες της εποχής του και συνέβαλε στην ανάδειξη νεότερων λογοτεχνών π.χ. Ιωάννης Κονδυλάκης, Γρηγόριος Ξενόπουλος, Νίκος Καββαδίας. Τον συνέδεε αδελφική φιλία με τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη.

Λογοτεχνικά, τοποθετείται στον κύκλο του Κωστή Παλαμά. Επηρεάζεται από τον αισθητισμό και το συμβολισμό, καθώς και από το φιλόσοφο Νίτσε. Η πεζογραφία του διέπεται από ηθογραφικά και ψυχογραφικά στοιχεία, ενώ γλωσσικά ξεκίνησε από καθαρεύουσα και κατέληξε στη δημοτική γλώσσα. Ο Τέλος Άγρας έγραψε πως «η ηθογραφία του είναι τραγική και αποκλίνει προς το ζωηρό λυρισμό, όταν δεν τρέπεται προς τον πραγματικό σαρκασμό», ενώ ο Κώστας Ουράνης ανέφερε πως «ακόμη και το χιούμορ του το χρησιμοποιεί για να προκαλέσει μειδίαμα και όχι για να καυτηριάσει».

Το 1923 βραβεύτηκε για το λογοτεχνικό του έργο με το Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών, ενώ το 1928 έγινε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Πέθανε από βρογχοπνευμονία στο Μαρούσι, στις 28 Νοεμβρίου 1937.

Το αρχαιότερο σχολείο όλης της Θεσσαλίας και ο Παπαδιαμάντης

Το σχολείο της Σκοπέλου είναι από τα πιο παλιά σχολεία της Ελλάδας και συγκεκριμένα το πιο παλιό σχολείο όλης της Θεσσαλίας. Τα αρχεία του ξεκινούν από το 1841, όμως το σχολείο λειτουργούσε από πολύ πιο παλιά, από το 1725. Το είχε φτιάξει ο πατέρας του Κεσσάριου Δαπόντε, ο Στέφανος Δαπόντε. Λόγω της Επανάστασης και των άσχημων συνθηκών που επικρατούσαν στη χώρα, για μία περίοδο σταμάτησε τη λειτουργία του, ωστόσο στα αρχεία του σχολείου, που χρονολογούνται από το 1841, περιλαμβάνεται και ο Παπαδιαμάντης ως μαθητής τη σχολική χρονιά 1865-1866.

Ο Παπαδιαμάντης βρέθηκε στη Σκόπελο σε ηλικία 12-13 ετών, ως μαθητής του ελληνικού σχολείου, διότι η Σκόπελος ως πρωτεύουσα της επαρχίας είχε Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (δεν είχαν τα υπόλοιπα νησιά). Έτσι ο Παπαδιαμάντης έφτασε σε αυτό το νησί και φιλοξενήθηκε από την οικογένεια Νιρβάνα, πολύ πιθανών και στο σπίτι που βρίσκεται σήμερα το Μουσείο Ιστορίας Σκοπέλου, καθώς για μια χρονιά ήταν μαθητής στο νησί. Μετά συνέχισε τις σπουδές του στη Χαλκίδα και αργότερα, στην Αθήνα.

Η κατασκευή των «καραβιών» σήμερα στη Σκόπελο

Σήμερα υπάρχουν ντόπιοι Σκοπελίτες καραβομαραγκοί, οι οποίοι δημιουργούν καράβια σε μικρογραφία με τις αναλογίες, όμως, των πραγματικών καραβιών. Τις εν λόγω δημιουργίες μπορεί να βρει κάθε ενδιαφερόμενος είτε στο Μουσείο Λαογραφίας, είτε έπειτα από επικοινωνία με τους ίδιους τους δημιουργούς.