Η προστασία και η φύλαξη του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Αλοννήσου Βορείων Σποράδων: Σημερινή Κατάσταση και Προοπτικές

Με την ευκαιρία της ολοκλήρωσης ερευνητικού προγράμματος για το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Αλοννήσου Βορείων Σποράδων (ΕΘΠΑΒΣ), το Ίδρυμα THALASSA, σε συνεργασία
με τη MOm/Εταιρεία για τη Μελέτη και Προστασία της Μεσογειακής Φώκιας, και με μεγάλη συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας, διοργάνωσε εκδήλωση την Παρασκευή 9 Νοεμβρίου 2018 στο Δημαρχείο Αλοννήσου με θέμα: «Αλιεία και Φύλαξη στο Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Αλοννήσου Βορείων Σποράδων: Σημερινή Κατάσταση και Προοπτικές».

Στο πρώτο μέρος της εκδήλωσης, παρουσιάστηκαν τα αποτελέσματα του ερευνητικού προγράμματος που αφορούσαν στην εκτίμηση σημαντικών παραμέτρων του θαλάσσιου οικοσυστήματος της περιοχής και συγκεκριμένα των λιβαδιών Ποσειδωνίας, των ιχθυαποθεμάτων και των θαλασσίων υδάτων.

Ο συντονισμός των δράσεων έγινε από τη MOm, ενώ οι ειδικές μελέτες εκτίμησης των ιχθυαποθεμάτων και της ποιότητας του νερού υλοποιήθηκαν από ερευνητές του Εργαστηρίου Ιχθυολογίας του Τμήματος Βιολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης, με επιστημονική ευθύνη των αναπληρωτών καθηγητών Αθανάσιου Τσίκληρα και Δήμητρας Μπόμπορη αντίστοιχα. Το πρόγραμμα χρηματοδοτήθηκε από το Ίδρυμα THALASSA. Τα αποτελέσματα των παραπάνω δράσεων αναμένεται να αποτελέσουν μια σημαντική πηγή δεδομένων για την συνολική αποτίμηση της κατάστασης του Πάρκου και την παρακολούθησή του στο μέλλον.
Όσον αφορά τα ύδατα της θαλάσσιας περιοχής της Αλοννήσου, η έρευνα του ΑΠΘ, αν και περιορισμένη, επιτρέπει τον χαρακτηρισμό τους ως «καλής» και «μέτριας» οικολογικής ποιότητας, ενώ αναδεικνύει για πρώτη φορά το πρόβλημα της επιβάρυνσής τους από μικροπλαστικά.

Η έρευνα του ΑΠΘ διαπιστώνει ότι τα περισσότερα αλιευτικά αποθέματα της περιοχής είναι σε κακή κατάσταση. Ωστόσο ο προστατευτικός χαρακτήρας του Πάρκου και οι αλιευτικές απαγορεύσεις φαίνεται να αποδίδουν, καθώς τα ψάρια της περιοχής διατηρούν ακόμη ικανοποιητική ηλικιακή δομή και μέγεθος συγκριτικά με άλλες μη προστατευόμενες περιοχές της Ελλάδας. Τα αποτελέσματα επιβεβαιώνουν το πρόβλημα της υπεραλίευσης και την ανάγκη για μείωση της αλιευτικής προσπάθειας και βιώσιμη διαχείριση των ιχθυαποθεμάτων.

Κλείνοντας με το ερευνητικό πρόγραμμα, η MOm παρουσίασε την πιλοτική χαρτογράφηση των λιβαδιών της Ποσειδωνίας σε επιλεγμένη περιοχή μέσα στα όρια του ΕΘΠΑΒΣ. Η βιολογική αξία των λιβαδιών της Ποσειδωνίας είναι εξαιρετικά μεγάλη καθώς συνιστούν ιδανικό βιότοπο για πολλά είδη, ενώ παίζουν σημαντικό ρόλο και για την ίδια την οικολογία των θαλασσών.

Το δεύτερο μέρος της εκδήλωσης αφορούσε στην παρουσίαση των αποτελεσμάτων του προγράμματος της φύλαξης του ΕΘΠΑΒΣ για την περίοδο Ιουνίου – Οκτωβρίου 2018. Η φύλαξη πραγματοποιείται από τον ΦΔ του ΕΘΠΑΒΣ και τη MOm, σε συνεργασία με το Λιμενικό Σταθμό Αλοννήσου και με την οικονομική υποστήριξη του ιδρύματος THALASSA. Στόχος του προγράμματος είναι η ενίσχυση της προστασίας της περιοχής ενάντια σε ποικίλες απειλές, όπως η παράνομη αλιεία.

Στην εκδήλωση συζητήθηκαν πιθανοί τρόποι βελτίωσης του προγράμματος της φύλαξης, όπως η πιο ενεργή συμμετοχή των παράκτιων ψαράδων και της τοπικής κοινωνίας της Αλοννήσου στην πάταξη της παράνομης αλιείας από σκάφη που εισέρχονται στην προστατευόμενη περιοχή. Παράλληλα, συζητήθηκε η σημασία της βιώσιμης αλιευτικής διαχείρισης ώστε να ενισχυθούν οι παράκτιοι ψαράδες και να ανακάμψουν τα αποθέματα. Αναγκαία κρίθηκε η ουσιαστική εμπλοκή των αρμόδιων θεσμικών οργάνων στην προστασία του Πάρκου, μέσα από την ενίσχυση του τοπικού Λιμενικού Σταθμού και τη θεσμοθέτηση μέτρων ελεγχόμενης πρόσβασης σε αυτό.
Το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Αλοννήσου Βορείων Σποράδων είναι το πρώτο Θαλάσσιο Πάρκο της Ελλάδας, και η μεγαλύτερη θαλάσσια προστατευμένη περιοχή μεικτού τύπου (που περιλαμβάνει θάλασσα και νησιά) στη Μεσόγειο, με συνολική έκταση περίπου 2.200 km2. Η περιοχή χαρακτηρίζεται από εξαιρετικά πλούσια βιοποικιλότητα και φιλοξενεί ένα μεγάλο αριθμό σπάνιων ειδών χλωρίδας και πανίδας, με πιο εμβληματικό, τη μεσογειακή φώκια Monachus monachus.