Κύπρος: Προ απροόπτων Νέα Δημοκρατία και ΣΥΡΙΖΑ

Δημήτρης Γρηγορόπουλος

Οι δραματικές εξελίξεις στην Κύ­προ εγείρουν πολλά ζητήματα. Κομβικό ασφαλώς ρόλο διαδρα­ματίζει η συμπεριφορά του ελλη­νικού πολιτικού συστήματος.  Αλ­γεινή εντύπωση προκαλεί η απόλυτη ευθυ­γράμμιση της κυβέρνησης στις εξοντωτικές αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κύπρο, χωρίς καν έναν αστερίσκο σε αυτές, με εξαίρεση κάποιες φραστικές δια­φοροποιήσεις, ιδίως κατά πάγια πλέον τα­κτική από τη ΔΗΜΑΡ και το ΠΑΣΟΚ Αλ­λά δεν είναι μόνον αυτό.

Είναι τέτοια πλέον η διάβρωση και η ψύ­χωση με την Ευρωπαϊκή Ένωση, στη βάση της απόλυτης πρόσδεσης των αστικών κομ­μάτων σε αυτήν, ώστε σε καταφανή αναντιστοιχία με τον υποτιθέμενο πατριωτισμό τους, να μην τηρούν τα προσχήματα και να επιχαίρουν για τη σταύρωση του κυπριακού λαού, αλλά και να λοιδορούν με ιταμό τρό­πο το πνεύμα αντίστασης και εθνικής αξι­οπρέπειας που οδήγησε στο «όχι» της κυ­πριακής Βουλής, χαρακτηρίζοντας αυτή τη στάση «τζάμπα μαγκιά», «ψευτολεβεντιά», «ανευθυνότητα» και, «λαϊκισμό»... Ο ΣΥΡΙ­ΖΑ, παρά τις φραστικές, ιδεολογικές και δι­αχειριστικές διαφορές του με τη ΝΔ και τους εταίρου; της, αντιμετώπισε το ζήτημα επίσης στα συστημικά πλαίσια, ήτοι στη διεξαγωγή θαρραλέων και επιδέξιων διαπραγματεύ­σεων με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τις ηχη­ρές θριαμβολογίες και τον «επαναστατικό βερμπαλισμό» («γκάνγκστερ» αποκάλεσε ο Τσίπρας την ηγεσία του Γιούρογκρουπ) δια­δέχτηκε η αναδίπλωση στη μετριοπαθή θέ­ση ότι τέτοια σύγκρουση απαιτεί σχέδιο Β', το οποίο ζηλότυπα φυλάει σαν εφτασφράγιστο μυστικό όπλο ο ΣΥΡΙΖΑ αν και απλώς αναπαράγει την αυταπάτη της αποτελεσμα­τικής διαπραγμάτευσης, παρά τον κραυγα­λέα άνισο συσχετισμό δυνάμεων. Διαφορο­ποιημένη από την επίσημη στάση του ΣΥ­ΡΙΖΑ υπήρξε η συνέντευξη του Παναγιώ­τη Λαφαζάνη (Αυγή, 24/3), στην οποία τάσ­σεται υπέρ της επανεξέτασης της θέσης του ΣΥΡΙΖΑ για την ευρωζώνη. Διαφοροποίηση  βέβαια που αξιολογείται από τη μετου­σίωση και ενσωμάτωση της σε μια σύστοι­χη πολιτική.

Η αναπαραγωγή από τις καθεστωτι­κές δυνάμεις στη σχέση με την Ευρωπαϊ­κή Ένωση της συστημικής πολιτικής με την ανεπιφύλακτη υποτακτικότητα των νεοφι­λελεύθερων και των σοσιαλφιλελεύθερων, από τη μια, και τη διαπραγματευτική πανά­κεια του ρεφορμισμού, από την άλλη, πρέπει να κρίνεται όχι κυρίως με ηθικά και ιδεολο­γικά μέτρα (εθνική μειοδοσία - οπορτουνι­σμός) αλλά με γνώμονα την ταξική πολιτική ως συμπύκνωση της οικονομίας. Η κυρίαρχη επιλογή της ελληνικής αστικής τάξης για την επιβίωση και ανάπτυξη της είναι η πρόσδε­ση της με την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ευρώ. Αυτή η επιλογή είναι αδιαπραγμάτευ­τη για τον ελληνικό καπιταλισμό, παρά την επιπόλαια ερωτοτροπία μέρους του πολιτι­κού κυρίως προσωπικού του με άλλα ιμπερι­αλιστικά κέντρα. Γι' αυτό, οι πολιτικές δυνά­μεις που δρουν στα όρια και με τους όρους του ελληνικού καπιταλισμού, θεωρούν αυτο­νόητη τη συμμόρφωση τους με την κυρίαρ­χη επιλογή του κεφαλαίου, για να εξασφαλί­ζουν την έγκριση του, για τη διαχείριση της κυβερνητικής εξουσίας στη μια ή την άλλη παραλλαγή.

Έχοντας ως δεδομένο τη νομιμοφροσύ­νη στο ελληνικό κεφάλαιο και τους Ευρω­παίους επικυρίαρχους, οι δυνάμεις της δια­χείρισης αδυνατούν να συναγάγουν τα σωστά συμπεράσματα από τη λύση που δίνε­ται στην περίπτωση της Κύπρου και τα νέα στοιχεία που αυτή εμπεριέχει. Η αντικειμε­νική ανάγνωση αυτής της εξέλιξης δεν συ­νεγείρει μόνον τους αντισυστημικούς αντι­πάλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ευρώ. Μπορεί να αποτελέσει τη θρυαλλίδα, που θα ανάψει φωτιά στην Ευρωπα­ϊκή Ένωση. Οι δημοσκοπήσεις στην Κύ­προ και την Ελλάδα δείχνουν ραγδαία άνο­δο της αρνητικής στάσης απέναντι στην EE και το ευρώ. Με ποσοστό 91% η κυπρια­κή Βουλή καταψήφισε την απόφαση του Γι­ούρογκρουπ. Κόμματα όπως το ΑΚΕΛ και το κεντροδεξιό ΔΗΚΟ, που είχαν ψηφίσει τα μνημονιακά νομοσχέδια, αναθεωρούν τη στάση τους και θέτουν θέμα αποχώρη­σης από το ευρώ και επανεξέτασης της σχέ­σης με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Στην ίδια κατεύθυνση κινείται ακόμη και ο αρχιεπί­σκοπος Χρυσόστομος.

Η αντίδραση ογκώνεται στις ευρωπα­ϊκές χώρες, στο λαό αλλά στους κόλπους της διανόησης και σε πολλά ΜΜΕ. Αν και η πολιτική Γερμανίας και βορείων κινείται στην ίδια βασικά κατεύθυνση (δημοσιονο­μική εξυγίανση - λιτότητα) υπάρχουν στοι­χεία που εντείνουν την οργή και το φόβο: Εγκαινιάζεται από το Βερολίνο μια πρακτι­κή αρπαγής των καταθέσεων τραπεζών του έθνους - κράτους. Δεδομένης της νευραλγι­κής σημασίας των τραπεζών για τη λειτουρ­γία του ίδιου του καπιταλιστικού συστήμα­τος μιας χώρας, δημιουργούνται προσκόμ­ματα στην ομαλή λειτουργία του και κυρίως, καταβαραθρώνεται το βιοτικό επίπεδο του λαού. Είναι άθλια δημαγωγία των μνημονιακών, η θέση να πληρώσουν οι ολιγάρχες και όχι ο λαός. Χάνουν κάποιοι απ' αυτούς, αλ­λά ο λαός πληρώνει το λογαριασμό.

Για πρώτη φορά στην κρίση, αντί να εφαρμοστεί η πάγια τακτική ανακεφαλαιοποίησης από τον δημόσιο μάλιστα κορβανά, οδηγείται τράπεζα σε πτώχευση (αναλογίες έχει μόνον η πτώχευση  της Λίμαν Μπράδερς την αρχή της κρίσης).

Πρωτοφανές είναι το γεγονός της αυθαίρετης ανατροπής εν μια νυκτί του οικονομι­κού μοντέλου μιας χώρας, όπως συνέβη με το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Κύπρου, χωρίς καν να παρέχονται οι απαιτούμενες πιστώσεις (όπως συνέβη με το σχέδιο Μάρσαλ) και ο εύλογος χρόνος για την αναδό­μηση της οικονομίας. Επιβάλλεται ένας απύθμενος αυταρχισμός. Υποχρεώνεται να εφαρμόσει μια χώρα τις πιο οδυνηρές αλλα­γές, χωρίς να ερωτηθεί ο λαός με εκλογές ή δημοψήφισμα, χωρίς καν να ψηφίσει η Βου­λή αυτές τις αλλαγές!

Αυτή η πολιτική γίνεται άτεγκτα τιμωρητική και εξοντωτική για όποιον λαό τολμή­σει να σηκώσει ανάστημα στην αυθαιρεσία της Γερμανίας, ώστε να αποτελέσει παρά­δειγμα προς αποφυγή.

Το παράδειγμα της Ελλάδας και της Κύ­πρου, επιβεβαιώνει ότι η υπέρβαση της νο­μισματικής ενοποίησης και η εμβάθυνση της οικονομικής και πολιτικής ενοποίησης δεν οδηγεί στον εκδημοκρατισμό και την ισο­τιμία των κρατών - μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως αφελώς ευελπιστούν ορι­σμένοι, ταυτίζοντας τις επιθυμίες και τα δέ­οντα με τον πραγματικό συσχετισμό δυνάμεων. που καθορίζει τις εξελίξεις. Απεναντί­ας, όλα  δείχνουν ότι η προώθηση μιας ομοσπονδιοποιημένης Ευρωπαϊκής Ένωσης θα πραγματοποιηθεί με κυρίαρχη μιαν άκρως αυταρχική Γερμανία. Αποδεικνύεται ατελέσφορο και το μοντέ­λο της απόλυτης υποταγής που πρεσβεύει η ΝΔ και εταίροι και το μοντέλο της «δυναμι­κής» διαπραγμάτευσης που επαγγέλλεται ο ΣΥΡΙΖΑ. Το πρώτο δεν οδηγεί σε υποχωρή­σεις την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΔΝΤ. Η τρόικα στα ελληνικά μνημόνια δεν έχει κά­νει την παραμικρή υποχώρηση, απορρίπτει τα «ισοδύναμα», όπως παραδέχονται με πα­ράπονο οι ίδιοι οι κυβερνητικοί εταίροι.

Αλλά και η διαπραγμάτευση εντός των τειχών στην περίπτωση της Κύπρου, αποδεί­χτηκε ότι δεν αποδίδει. Αν και η κυπριακή Βουλή είχε με μεγάλη πλειοψηφία υπερψη­φίσει 25 μνημονιακά νομοσχέδια, αν και η καταψήφιση του Γιούρογκρουπ υπήρξε ομό­φωνη ουσιαστικά και παρόλο που οι Κύπρι­οι διαπραγματευτές υπέβαλαν σωρεία εναλ­λακτικών προτάσεων, το Γιούρογκρουπ και το ΔΝΤ έμειναν ακλόνητα στις θέσεις τους. Παρά τό μικρό ειδικό βάρος της κυπριακής οικονομίας στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η ηγεσία της δεύτερης απορρίπτει μετά βδελυγμίας την οποιαδήποτε αντίστα­ση στην πολιτική που επιβάλλει, φοβούμενη τη μετάδοση του ιού της άρνησης στις προ­βληματικές χώρες του Νότου. Ούτε και στις ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις στην πα­ρούσα φάση μπορεί κάποιος να εναποθέτει ισχυρές προσδοκίες. Είναι μεν υπαρκτές, μπορεί στο μέλλον να οξυνθούν εντονότερα. Σε συνθήκες όμως παγκοσμιοποίησης, ενισχύεται η αλληλεξάρτηση των ιμπεριαλι­σμών και δύσκολα θα διακινδυνεύσουν μια πόλωση χάριν μιας περιφερειακής χώρας. Η ψύχραιμη ανάλυση ούτε από τους Ρώσους δικαιολογεί υπερβολικές προσδοκίες ούτε από το φλερτ του Τσίπρα ή του Καμένου με τον Ομπάμα περιμένει κάτι ουσιαστικό.

Αλλά για την οικονομία του λόγου, ας υποθέσουμε ότι η πολιτική της αγκίστρω­σης της ΝΔ ή της διαπραγμάτευσης του ΣΥ­ΡΙΖΑ έχει αποτέλεσμα. Όμως ποιο θα εί­ναι το αποτέλεσμα; Ποιο είναι το στρατη­γικό μοντέλο που προωθεί η Γερμανία; Η αντιμετώπιση των χωρών της νοτιοανατολι­κής Ευρώπης δεν αφήνει αμφιβολίες. Στό­χος του Βορρά είναι να πολώνει την ανισομετρία του με το Νότο. Ακόμη κι όταν υπάρξει κάποια ανάκαμψη αυτών των χω­ρών, στόχος του Βορρά είναι να έχει μετα­τρέψει αυτές τις χώρες (όσες περισσότερες μπορεί) σε ειδικές οικονομικές ζώνες, δη­μοσιονομικής πειθαρχίας και λιτότητας, με αποδυναμωμένες και ελεγχόμενες κυβερνή­σεις, συρρικνωμένη δημοκρατία, απορρυθμισμένες εργασιακές σχέσεις, δυνατότητα εξαγοράς με ευτελές τίμημα των πλουτο­παραγωγικών πηγών, ένταση της ανισοκατανομής υπέρ της ολιγαρχίας. Μια Ευρώπη πειθαρχημένη και απομυζούμενη θα είναι το δυνατό όπλο της Γερμανίας και των δο­ρυφόρων της στον εντεινόμενο ενδοϊμπεριαλιστικό ανταγωνισμό. Αυτό το μοντέλο δεν είναι φαντασιοκοπία. Είναι το μοντέλο που επιβάλλει το ΔΝΤ στις χώρες που επεμβαί­νει για να τις «σώσει».

Οι δυνάμεις της διαχείρισης δεν παραδειγματίζονται από τις οδυνηρές εξελίξεις, την ένταση του αυταρχισμού και του οικο­νομικού ανορθολογισμού της Γερμανίας και παρά τις διαφορές τους, συγκλίνουν σε σχέ­ση με τη στάση τους απέναντι στην Ευρωπα­ϊκή Ένωση σε μια βασική θέση: Στην ανα­γκαιότητα της ένταξης της χώρας μας σε αυ­τήν και στην πεποίθηση ότι, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, θα εξελιχθεί σε ένωση αλληλεγ­γύης και ισοτιμίας, όπως διακηρύσσει. Τον ανεδαφικό χαρακτήρα αυτής της θέσης επι­σημαίνει η ακόλουθη κριτική: «Φοβούμαι ότι η ευρωζώνη και η Ευρωπαϊκή Ένωση εδώ που έχουν φθάσει, δεν μεταρρυθμίζονται, αλ­λά μόνο ανατρέπονται». Είναι μια καθαρά αντικαπιταλιστική άποψη για το χαρακτήρα και την αντιμετώπιση της EE, που διατυπώ­νει ο Π. Λαφαζάνης (Ανγή, 24/3). Πράγμα που πιστοποιεί ότι διευρύνονται οι προοδευ­τικές και αριστερές δυνάμεις, οι οποίες συ­νειδητοποιούν την ανάγκη σύγκρουσης, με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνοι. Όμως: «Αμ' έπος, αμ έργον»...