Οχι στο «χάρτη» του «Πανεπιστημίου ΑΕ»

Για το σχέδιο «Αθηνά» για την Ανώτατη Εκπαίδευση που δόθηκε στη δημοσιότητα

Motion Team

Την Πέμπτη ανακοινώθηκε από το υπουργείο Παιδείας το «περιβόητο» σχέδιο «Αθηνά», μετά από πολλές αναβολές και, προφανώς, πολλά «παζάρια» για το νέο ακαδημαϊκό «χάρτη» της χώρας, πάνω στον οποίο θα σχεδιαστεί «ορθολογικότερα» το «Πανεπιστήμιο ΑΕ» του νόμου - πλαισίου. Σύμφωνα με τις προτάσεις του υπουργείου Παιδείας, τα πανεπιστήμια της χώρας από 26 γίνονται 20 και τα ΤΕΙ από 14 μειώνονται σε 12. Πρακτικά, βέβαια, δεν έχουμε καταργήσεις ιδρυμάτων, αλλά συγχώνευσή τους ή «απορρόφησή» τους από άλλα.Οσον αφορά στα τμήματα των πανεπιστημίων και των ΤΕΙ αυτά μειώνονται από 480, που περιλαμβάνονταν στο τελευταίο μηχανογραφικό (533 είχαν ιδρυθεί), σε 386. Και σε αυτή την περίπτωση πρόκειται για συγχωνεύσεις ή «απορροφήσεις» τμημάτων. Συγκεκριμένα, «απορροφώνται» 94 τμήματα ενώ πάνω από 50 Τμήματα «μετακινούνται» μέσω συγχωνεύσεων σε άλλη πόλη (αναλυτικά η καταγραφή των Τμημάτων στον «Ριζοσπάστη» έγινε την Παρασκευή 1/2/2012, σελ. 18-19).

Σύμφωνα με το σχέδιο θα δημιουργηθούν ένα «ομόσπονδο» πανεπιστήμιο και ένα «ομόσπονδο» ΤΕΙ. Το πρώτο, το οποίο θα ονομάζεται «Αδαμάντιος Κοραής», θα συμπεριλαμβάνει το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΑΣΟΕΕ), το Πάντειο Πανεπιστήμιο, το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο, το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο και το Πανεπιστήμιο Πειραιά. Το δεύτερο θα ονομάζεται «Αττικό ΤΕΙ» και θα περιλαμβάνει το ΤΕΙ Αθήνας, το ΤΕΙ Πειραιά και την ΑΣΠΑΙΤΕ και θα ονομάζεται «Αττικό ΤΕΙ». Και στις δύο περιπτώσεις τα ιδρύματα θα διατηρούν την αυτονομία τους. Να σημειωθεί ότι ιδιαίτερα στα ΤΕΙ Αθήνας και Πειραιά οι «εσωτερικές» συγχωνεύσεις, μετακινήσεις και μετονομασίες είναι αρκετές.

Οι συγχωνεύσεις και οι μετονομασίες στα ΤΕΙ (εκτός απ' το «Αττικό ΤΕΙ») είναι οι παρακάτω: Το ΤΕΙ Θεσσαλονίκης και το ΤΕΙ Σερρών θα συγχωνευθούν σε ένα ΤΕΙ Κεντρικής Μακεδονίας. Το ΤΕΙ Καβάλας θα ονομαστεί ΤΕΙ Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Το ΤΕΙ Λάρισας θα ονομαστεί ΤΕΙ Θεσσαλίας. Το ΤΕΙ Λαμίας και το ΤΕΙ Χαλκίδας θα συγχωνευθούν και θα ονομαστούν ΤΕΙ Στερεάς Ελλάδας. Το ΤΕΙ Πάτρας, το ΤΕΙ Μεσολογγίου και το ΤΕΙ Ιονίων Νήσων θα συγχωνευθούν και θα ονομαστούν ΤΕΙ Δυτικής Ελλάδας και Ιονίων Νήσων. Το ΤΕΙ Καλαμάτας, με τμήματα στη Σπάρτη και στην Καλαμάτα, θα ονομαστεί ΤΕΙ Πελοποννήσου.Οι συγχωνεύσεις και οι μετονομασίες για τα πανεπιστήμια (εκτός από το «Αδαμάντιος Κοραής») έχουν ως εξής: Το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και η Παιδαγωγική Σχολή (δύο τμήματα) του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας θα συγχωνευθούν σε ένα ενιαίο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας. Το Πανεπιστήμιο Πατρών και το Πανεπιστήμιο Δυτικής Ελλάδας συγχωνεύονται σε Πανεπιστήμιο Πάτρας - Δυτικής Ελλάδας. Το Πανεπιστήμιο Στερεάς Ελλάδας καταργείται. Το ένα του τμήμα (αυτό της Λιβαδειάς) «απορροφάται» από το τμήμα Οικονομικής Περιφερειακής Ανάπτυξης του Παντείου Πανεπιστημίου, ενώ το άλλο του τμήμα εντάσσεται στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.
Σύμφωνα με το νέο «χάρτη» τα ιδρύματα θα βρίσκονται σε 51 πόλεις από τις 63 που ήταν μέχρι τώρα.
Επίσης, τα 127 τμήματα «Ανθρωπιστικών, Νομικών και Κοινωνικών Επιστημών» μειώνονται σε 112, τα 81 τμήματα Θετικών Επιστημών σε 66, τα 54 Επιστημών σε 50, τα 142 τμήματα Τεχνολογικών Επιστημών σε 110, τα 76 τμήματα Επιστημών Οικονομίας και Διοίκησης σε 48. Ολα τα τμήματα, πλέον, θα υπάγονται σε Σχολές, κάτι που σημαίνει ότι δε θα υπάρχουν, πλέον, τα λεγόμενα «ανεξάρτητα» τμήματα.
Να σημειώσουμε ότι φέτος οι υποψήφιοι των πανελλαδικών εξετάσεων θα συμπληρώσουν μηχανογραφικό σύμφωνα με το νέο «χάρτη», ενώ η βάση του 10 δε θα επανέλθει φέτος. Στην επόμενη ακαδημαϊκή χρονιά υπολογίζεται ότι ο συνολικός αριθμός μείωσης των εισακτέων δε θα υπερβεί το 4%. Στα ΤΕΙ θα είναι περίπου 30% η μείωση και στα πανεπιστήμια 15% αύξηση.

Εφαρμογή αναδιαρθρώσεων και ο λογαριασμός στις λαϊκές οικογένειες

Απ' όλα τα παραπάνω προκύπτουν μια σειρά ιδιαίτερα σημαντικά ζητήματα και συμπεράσματα:

• Πρώτο και άμεσο θέμα προκύπτει για τους χιλιάδες φοιτητές και σπουδαστές των δεκάδων τμημάτων που μετακινούνται σε άλλη πόλη. Είναι φανερό πως το «κόστος» του σχεδίου «Αθηνά» θα το πληρώσει και πάλι η λαϊκή οικογένεια και τα παιδιά της. Μετακίνηση σε άλλη πόλη σημαίνει έξοδα. Οπως, άλλωστε, γίνεται αντιληπτό η μεταφορά των τμημάτων δε σημαίνει και ενίσχυση των υποδομών. Ετσι κι αλλιώς οι υποδομές των ιδρυμάτων και ιδιαίτερα των ΤΕΙ της επαρχίας είναι ανεπαρκείς. Οι εστίες και οι λέσχες σίτισης δε φτάνουν και οι φοιτητές και οι σπουδαστές θα έχουν επιπλέον προβλήματα. Η γενικόλογη θέση του υπουργείου («θα υπάρξει πρόνοια επιδότησης των εξόδων, αλλά έχουμε μεριμνήσει οι μετακινήσεις να είναι οι λιγότερες δυνατές») δεν εξασφαλίζει απολύτως τίποτα. Η διεκδίκηση για να μην πεταχτεί εκτός σπουδών κανένας φοιτητής ή σπουδαστής και να ολοκληρώνει τις σπουδές του απερίσπαστος είναι το λιγότερο που χρειάζεται.
• Εξίσου προβληματική είναι η μετακίνηση για εργαζόμενους και διδάσκοντες στα Τμήματα που αλλάζουν πόλη καθώς προκαλείται πολλαπλάσιο πρόβλημα για τις οικογένειές τους.
• Από τις συγχωνεύσεις και τις «απορροφήσεις» τμημάτων (ιδιαίτερα στα ΤΕΙ της επαρχίας, αλλά και στα ΤΕΙ Αθήνας και Πειραιά) και τη δημιουργία νέων είναι επόμενο πως θα προκύψουν νέα προγράμματα σπουδών. Αυτό φέρνει προβλήματα σε αυτούς που ήδη φοιτούν και είναι αυτονόητο πως πρέπει να υπάρχει κάποια πρόβλεψη για την ολοκλήρωση των σπουδών τους. Επιπλέον, οι αλλαγές στα προγράμματα σπουδών, όπως και οι συγχωνεύσεις τμημάτων δε γίνονται με άξονα το επιστημονικό αντικείμενο, αλλά με βάση τις απαιτήσεις της «αγοράς».

Δικό τους δημιούργημα ο ανορθολογισμός...

Τα περί «παθογενειών» και «στρεβλώσεων» που θα πρέπει να ξεπεραστούν, όπως υποστηρίζει το υπουργείο, είναι υποκριτικά. Η πελατειακή λογική του «κάθε χωριό και ΤΕΙ», «κάθε πόλη και πανεπιστήμιο» είναι αποτέλεσμα συγκεκριμένων πολιτικών των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ.
Ο «εξορθολογισμός» και το «συμμάζεμα» που επικαλείται η κυβέρνηση δεν έχουν να κάνουν με τις εκπαιδευτικές ανάγκες. Είναι άρρηκτα δεμένα με τις αναδιαρθρώσεις που επιβάλλει ο νόμος - πλαίσιο, σε αυτές εντάσσονται. Σίγουρα ρόλο έπαιξαν και οι λεγόμενες «αξιολογήσεις» και η «βιωσιμότητα» του κάθε τμήματος σε σχέση με τη σύνδεσή του με την «αγορά».
Στόχος είναι να σχεδιαστεί και να υλοποιηθεί ένας «χάρτης» που θα «εφαρμόζει» στο «Πανεπιστήμιο ΑΕ», που τα αντικείμενα σπουδών και το περιεχόμενο θα ορίζονται απ' τις επιχειρήσεις. Το βασικό κριτήριο είναι η προσέλκυση «επενδυτών» στην Ανώτατη Εκπαίδευση, η κατασκευή προγραμμάτων σπουδών που θα «προσφέρουν» στην επιχειρηματικότητα και στην παροχή «δεξιοτήτων» (και όχι επιστημονικών γνώσεων) που ζητούν οι εργοδότες. Παράλληλα, με τα «ομόσπονδα» ιδρύματα και γενικότερα με την πολιτική στα μεγάλα ιδρύματα επιδιώκεται να ισχυροποιηθούν αυτά στη «διεθνή αγορά» των ιδρυμάτων, ώστε να προσελκύσουν επενδύσεις. Οι λεγόμενοι «κόμβοι αριστείας», όπως τους ονόμασε ο υπουργός, δεν έχουν να κάνουν με την ποιότητα των σπουδών, αλλά με την «ανταγωνιστικότητά τους». Οπως είπε άλλωστε, «απευθυνόμαστε στους παραγωγικούς φορείς της χώρας, που πρέπει να συνδεθούν με αυτούς τους κόμβους αριστείας που δημιουργούμε».
Η απόρριψη του σχεδίου «Αθηνά» απ' τους φοιτητές, τους σπουδαστές και τους πανεπιστημιακούς έχει να κάνει με την απόρριψη των αναδιαρθρώσεων που στοχεύουν στο πανεπιστήμιο - επιχείρηση, με φοιτητές - πελάτες και γνώση - εμπόρευμα. Το προηγούμενο διάστημα βρέθηκαν οι «πρόθυμοι» (διοικήσεις, ηγεσία της ΠΟΣΔΕΠ) που έκαναν «διάλογο» με το υπουργείο για να διαμορφωθεί το σχέδιο. Το υπουργείο ανακοίνωσε πως η «διαβούλευση» θα συνεχιστεί. Δεν μπορεί να υπάρχει καμία αυταπάτη για το αποτέλεσμα. Οι κατευθύνσεις είναι σαφείς και συγκεκριμένες. Οι φοιτητές, οι σπουδαστές και οι πανεπιστημιακοί έχουν κάθε λόγο ν' αγωνιστούν ενάντια στο νόμο - πλαίσιο και το «χάρτη» του διότι αυτό είναι το σχέδιο «Αθηνά»: Ο χάρτης του «Πανεπιστημίου ΑΕ».

Γεράσιμος ΧΟΛΕΒΑΣ