Αρωματικά φυτά: Ένας αναξιοποίητος θησαυρός στα πόδια μας

ΔΥΟ ΑΔΕΛΦΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΡΥΑ ΕΛΑΣΣΟΝΑΣ ΤΟΛΜΗΣΑΝ

* Καλλιεργούν και εμπορεύονται από τσάι βουνού μέχρι λεβάντα - Τι συμβουλεύει η καθηγήτρια Ελ. Βογιατζή για την παραγωγή

Του Γιώργου Ρούστα
Πριν από δύο χρόνια, όταν η ελληνική γεωργία βρισκόταν σε κρίσιμο σταυροδρόμι με τους νέους της υπαίθρου να αναζητούν εναλλακτικές καλλιέργειες, θεωρώντας τις λεγόμενες παραδοσιακές κορεσμένες, η Περιφέρεια Θεσσαλία είχε διοργανώσει σειρά ενημερωτικών εκδηλώσεων, με τα αρωματικά φυτά και τα σαλιγκάρια να κυριαρχούν στην ατζέντα. Μάλιστα η αίθουσα στην Ελασσόνα, όπου πραγματοποιήθηκε εκδήλωση για τα αρωματικά φυτά έσφυζε από κόσμο, κυρίως νέοι παραγωγοί, οι οποίοι έβλεπαν στον τομέα των αρωματικών-φαρμακευτικών φυτών τον κλάδο που θα τους προσφέρει ένα σίγουρο εισόδημα.
 Εκείνη την περίοδο στο αρμόδιο Τμήμα του ΤΕΙ Λάρισας αρκετοί προσέφυγαν για να ζητήσουν εξειδικευμένες πληροφορίες για τις καλλιεργητικές φροντίδες και την προώθηση των φυτών στο εμπόριο. Πολύ γρήγορα όμως οι περισσότεροι υποψήφιοι παραγωγοί απογοητεύτηκαν και εγκατέλειψαν την προοπτική των αρωματικών φυτών, καθώς διαπίστωσαν ότι η καλλιέργεια αυτή απαιτεί πολύ προσωπική δουλειά και υπομονή, μέχρι να φέρει ένα καλό εισόδημα.
Σύμφωνα με την δρ. Γεωπονίας, καθηγήτρια στο ΤΕΙ Λάρισας, με ειδίκευση στα αρωματικά-φαρμακευτικά φυτά Ελένη Βογιατζή «η στροφή των νέων στη γεωργία προϋποθέτει οργανωμένο σχέδιο, που θα αφορά όλα τα στάδια από την καλλιέργεια μέχρι την τυποποίηση και την εμπορική προώθηση του προϊόντος και η ενασχόληση τους με τη γη να βασίζεται σε επιχειρηματικά σχέδια και όχι πρόχειρα, σαν να φροντίζεις έναν κήπο».
Δύο αδέλφια πάντως από την Καρυά Ολύμπου, στην επαρχία Ελασσόνας ο Δημήτρης και ο Βασίλης Χαλκιάς τόλμησαν να επενδύσουν στη γη τους, έκαναν πράξη την παραπάνω συμβουλή της κ. Βογιατζή και σήμερα δηλώνουν δικαιωμένοι για την επιλογή και την επιμονή τους στην καλλιέργεια αρωματικών φυτών, καθώς συσκευάζουν, τυποποιούν το προϊόν, τροφοδοτώντας πολλά καταστήματα της Θεσσαλίας με αφεψήματα, ενώ το εξάγουν σε χώρες, όπως Γερμανία, Ολλανδία, Αγγλία και Ουκρανία. Όχημα τους το περίφημο –πλέον- τσάι Ολύμπου, ενώ στη μεγάλη γκάμα των προϊόντων που εμπορεύονται περιλαμβάνονται η ρίγανη, η λεβάντα, η μέντα, το θυμάρι, το δεντρολίβανο, κ.λπ.
Στο εξωτερικό η ζήτηση των αρωματικών-φαρμακευτικών φυτών είναι μεγάλη. Στην Αμερική μετά από εργαστηριακές έρευνες διαπιστώθηκε π.χ. ότι η ρίγανη μπορεί να λειτουργήσει ως ένα πολύ καλό αντιβιοτικό στα ζώα, ενώ το φασκόμηλο μπορεί να προστατεύσει τα κοτόπουλα από σαλμονέλα κι άλλες παθήσεις.
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ
Τα δύο αδέλφια, απόφοιτοι σχολών ΑΕΙ και ΤΕΙ γρήγορα διαπίστωσαν ότι τα πτυχία, δεν τους εξασφάλιζαν επαγγελματική αποκατάσταση και αποφάσισαν να αξιοποιήσουν τα στρέμματα της οικογένειας, στις πλαγιές του Ολύμπου. Αποφάσισαν να ασχοληθούν με τα αρωματικά φυτά. Άρχισαν να συλλέγουν με προσοχή τους δεκάδες σπόρους που υπάρχουν στον Όλυμπο (χωρίς να τα κόβουν από την ρίζα) και να τους φυτεύουν στα χωράφια τους. Με συνεχή ενημέρωση, γύρω από την καλλιεργητική φροντίδα που χρειάζεται το κάθε φυτό και με πολύ προσωπική εργασία σιγά σιγά οι κόποι τους άρχισαν να αποδίδουν. Πολύ γρήγορα επεκτάθηκαν και στον τομέα της συσκευασίας και τυποποίησης, με την επωνυμία «Ολύμπου Βότανα», προωθώντας το προϊόν σε καταστήματα που διαθέτουν αφεψήματα, αλλά και στο εξωτερικό.
Σύμφωνα με τα αδέλφια Χαλκιά «η αγορά αρχίζει να ζητά τα αρωματικά φυτά. Φαίνεται πως ο κόσμος θέλει να δοκιμάσει και κάτι διαφορετικό από τον καφέ. Εμείς είμαστε τυχεροί γιατί έχουμε κοντά τον Όλυμπο, ο οποίος βρίθει από τέτοιους σπόρους. Με σεβασμό στο περιβάλλον τους συλλέγουμε, χωρίς να τους κόβουμε από τη ρίζα και τα φυτεύουμε στα 27 στρέμματα που διαθέτουμε σε υψόμετρο 950 μέτρων. Σήμερα η απόδοση είναι 60-70 κιλά\στρ. Μεγάλο πρόβλημα είναι η καταπολέμηση των ζιζανίων και η διαδικασία της αποξήρανσης, αφού οι αποθηκευτικοί χώροι που διαθέτουμε δεν επαρκούν για τόσο μεγάλη παραγωγή».
Επόμενος στόχος των νεαρών παραγωγών (αξίζει να σημειωθεί ότι στην επαρχία Ελασσόνας με τα αρωματικά φυτά ασχολούνται ακόμη 4-5 παραγωγοί) είναι η δημιουργία μιας Ομάδας Παραγωγών, η οποία θα επιχειρήσει να αξιοποιήσει διάφορα χρηματοδοτικά προγράμματα, κυρίως για τη δημιουργία αποξηραντηρίου και να προσδώσει στο προϊόν το σήμα της «Γεωγραφικής Ένδειξης», εξέλιξη που θα προσδώσει στα αρωματικά φυτά προστιθέμενη αξία. «Δεν μπορεί κάποιος να παράγει τσάι βουνού σε κάποια παραθαλάσσια περιοχή να επιδιώκει τη σύγκριση με το τσάι Ολύμπου» σημειώνουν με έμφαση οι αφοί Χαλκιά, οι οποίοι –στο σημείο αυτό- εξάρουν τη συνεισφορά του Ελασσονίτη περιφερειακού συμβούλου Θανάση Παιδή, ο οποίος μέσω της Περιφέρειας και των επαφών του με το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης προσπαθεί και πιέζει για την ευόδωση του παραπάνω στόχου.
Από την πλευρά του ο κ. Παιδής τονίζει πως «είναι σημαντικό να μπορούμε να δώσουμε υπεραξία στα προϊόντα της περιοχής και να μπορέσουμε να παράγουμε καινοτόμα και διαφοροποιημένα προϊόντα που θα μπορούν να κατακτήσουν εξειδικευμένα τμήματα των ξένων αγορών με ειδικά χαρακτηριστικά και να πωλούνται σε υψηλές τιμές. Τα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά του Ολύμπου συνδυάζοντας τη μοναδική βιοποικιλότητα του βουνού, το Brand Name Όλυμπος και τη κατάλληλη στρατηγική μπορούν να μετατραπούν σε προϊόντα υψηλής αξίας με πολλαπλά οφέλη για τους παράγωγους και την τοπική κοινωνία. Η Περιφέρεια Θεσσαλίας στηρίζει αυτή την προσπάθεια τόσο μέσω της ενημέρωσης των παραγωγών όσο και με τον εξοπλισμό του ΤΕΙ Θεσσαλίας, μέσω ΕΣΠΑ με εργαστηριακό εξοπλισμό τελευταίας τεχνολογίας, ώστε να υπάρχει και κατάλληλη επιστημονική καθοδήγηση στους παραγωγούς».
Συμβουλές της κ. Βογιατζή
Στην παρέα μας είναι παρούσα και η καθηγήτρια στο ΤΕΙ Λάρισας, με ειδίκευση από το 1996 στα αρωματικά-φαρμακευτικά φυτά Ελένη Βογιατζή, η οποία δίνει χρήσιμες συμβουλές τόσο προς τους αδελφούς Χαλκιά και μέσω της «Ε» προς όσους παραγωγούς θέλουν να ασχοληθούν επαγγελματικά με την καλλιέργεια αρωματικών φυτών.
«Καταρχήν όλοι όσοι ασχολούνται με τα αρωματικά φυτά θα πρέπει να προσέχουν, ως κόρη οφθαλμού τους σπόρους που συλλέγουν, για να μην αφανίσουμε το πολύτιμο πολλαπλασιαστικό υλικό. Κυρίως αυτό το πρόβλημα προέρχεται απ΄όσους συλλέγουν – για ίδια χρήση- διάφορα φυτά, π.χ. τσάι ή ρίγανη και τα κόβουν από την ρίζα, αδιαφορώντας αν αυτό θα ανθήσει ξανά. Επίσης δεν έχει κανένα νόημα να εισάγουμε σπόρους από το εξωτερικό, όταν τα ελληνικά βουνά (βλέπε Όλυμπος, Κίσσαβος) διαθέτουν χιλιάδες και ποιοτικούς σπόρους και πλούσια βιοποικιλότητα. Από την στιγμή που ο παραγωγός ασχοληθεί και με την τυποποίηση και συσκευασία των αρωματικών φυτών είναι χρήσιμη η ένδειξη –στην ετικέτα της συσκευασίας- για τις δραστικές ουσίες που αυτό περιέχει. Αυτό μπορεί να γίνει σε συνεργασία με ένα πιστοποιημένο εργαστήριο και εμείς στο ΤΕΙ Λάρισας διαθέτουμε τέτοιο και καθημερινά οι έρευνες και τα πειράματα που κάνουμε, μας εκπλήσσουν ευχάριστα με τα αποτελέσματα που μας δίνουν. Αυτό που αξίζει να τονισθεί είναι ότι κάθε αρωματικό φυτό, διαφέρει από περιοχή σε περιοχή, σε περιεκτικότητα και αποδόσεις. Το θετικό είναι ότι τα αρωματικά φυτά δεν επιδοτούνται, άρα η ποιότητα είναι μονόδρομος για κάποιον παραγωγό. Ενόψει νέας ΚΑΠ θα ήταν χρήσιμο να επιδιωχθεί κάποια επιδότηση στην παροχή υπηρεσιών, ώστε περιπτώσεις νέων παραγωγών, όπως τα αδέλφια Χαλκιά να τολμήσουν επιπλέον επενδύσεις. Επίσης καλό θα είναι η συσκευασία των φυτών να γίνεται με την μορφή εκχυλίσματος, ώστε να διατηρεί αναλλοίωτη την περιεκτικότητα, ενώ όταν κονιορτοποιείται (γίνεται σκόνη) τότε εγκυμονούνται κίνδυνοι νοθείας. Τέλος οι παραγωγοί θα πρέπει να συλλέγουν το προϊόν την κατάλληλη εποχή και όχι όποτε τους βολεύει. Να σημειωθεί πως η συγκομιδή των αρωματικών φυτών γίνεται τους καλοκαιρινούς μήνες, με εξαίρεση τον Κρόκο Κοζάνης που συλλέγεται τον Οκτώβριο».