Αλόννησος: Η ζωή στο άλσος που ταξιδεύει

Το καλοκαίρι το διαχειρίζονται κυρίως οι γυναίκες, πάνω σε ένα πανέμορφο, καταπράσινο καράβι φορτωμένο ζωντάνια

Η όμορφη Αλόννησος

Το ταξίδι δεν είναι ένα διάλειμμα στην καθημερινότητα, αλλά ένας τρόπος να βλέπεις τη ζωή, μια ιδεολογία για την καθημερινότητα. Το αισθάνεσαι εντονότερα από οπουδήποτε αλλού στο Βόρειο Αιγαίο, στις Βόρειες Σποράδες, όπου δεν χάνεσαι καθόλου σε μεγάλα διαστήματα πελαγίσιας μοναξιάς.
Ήδη από τον όρμο του Αγίου Κωνσταντίνου που ξεκινά το καράβι, δύο δελφίνια δημιουργούν με τις μαύρες ράχες τους ρυτίδες στο αστραφτερό νερό. Τα κοινωνικά δελφίνια και οι ακριβοθώρητες φώκιες γύρω από το πολύνησο της Αλοννήσου είναι τα σημάδια μιας φυσικής, αυθεντικής ζωής. Η κίνηση των δελφινιών μέσα και έξω από το νερό του θαλασσίου πάρκου είναι από τις πλέον συγκλονιστικές εικόνες ζωής που μπορεί να αντικρίσει ο περιηγητής σε ολόκληρη τη θητεία του στα ταξίδια. Οι φώκιες πλησιάζουν συχνά το ψιλό βότσαλο στα ειδυλλιακά Γλυφά που θα γίνουν για λίγο σπίτι μας στην Αλόννησο. Μερικά σκάφη από το κοπάδι που μας συντροφεύει συνεχώς στον δρόμο μας - καθώς το καράβι παρελαύνει μπροστά σε δυναμικά τοπία πράσινης στεριάς και γαλάζιας θάλασσας και μπαινοβγαίνει διαδοχικά στην αγκαλιά της Σκιάθου και μετά της Σκοπέλου - αράζουν δίπλα στη Στενή Βάλα, όπου οι γυναίκες μπροστά τους, σε αυτήν εδώ τη γραφική προκυμαία, έχουν αναπτύξει έναν μοναδικό γευστικό πολιτισμό που τελικά είναι η πιο αντιπροσωπευτική έκφανση της ζωής στην Αλόννησο, μαζί φυσικά με το δυναμικό τοπίο. Κι εδώ, στη Στενή Βάλα, το τοπίο είναι αντιπροσωπευτικό του νησιού. Tα πρασινογάλαζα νερά μπαίνουν στο πευκοδάσος για να δημιουργήσουν μια αγκαλιά για να δέσουν τα κτίσματα και τα τρεχαντήρια. Όλα βέβαια κάτω από τη σκιά του Παλιού Χωριού που σκορπά παλμούς ζωής σε όλο το νησί. Ναι, η Αλόννησος είναι θηλυκή σε όλα της, στις χάρες και στην ομορφιά της...


Η ΑΚΡΗ ΤΟΥ ΝΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΣΤΟ ΠΑΤΗΤΗΡΙ

Μιλάμε τώρα για μια ζωή που σε αυτό το πέλαγος έχει ηλικία 100.000 ετών. Τότε που τα νησιά των Βορείων Σποράδων ήταν μια στεριά με την ηπειρωτική Ελλάδα και οι παλαιολιθικοί άνθρωποι μια γίνονταν κυνηγοί στη χέρσα κοιλάδα ανάμεσα στην Αλόννησο και στην Περιστέρα (το Ξερό, όπως το λένε οι αυτόχθονες) και μια ψαράδες στη λιμνοθάλασσα που πλημμύριζε την ίδια περιοχή, αναλόγως των διαθέσεων των νερών. Είναι συναρπαστική η ιδέα να πλησιάσεις έστω και από πολύ μακριά τη φιλοσοφία για τη ζωή αυτών των προγόνων της Μέσης Παλαιολιθικής Eποχής, και εμείς κερδίσαμε την υπόσχεση του Κώστα Μαυρίκη ότι το φθινόπωρο θα μας φιλοξενήσει - εμάς από τις Νότιες Σποράδες - στο μοναδικό σπίτι που υπάρχει στην Περιστέρα, χωρίς ρεύμα και ηλεκτρονική σύνδεση, μόνο με αυτά που μας δίνει η γη και η θάλασσα.
Ο Κώστας είναι ένα ξεχωριστό κομμάτι της ζωής στην Αλόννησο. Αποτύπωσε το παρελθόν των Βορείων Σποράδων στο βιβλίο του «Άνω Μαγνήτων Νήσοι» και το παρουσιάζει «ζωντανά» στο μουσείο που δημιούργησε με τη σύζυγό του Αγγέλα και άλλους εθελοντές στο Πατητήρι. Ανεβαίνοντας όροφο-όροφο το ωραίο κτίριο, ανεβαίνεις μνήμη τη μνήμη, τεκμήριο το τεκμήριο ως το καφέ στην ταράτσα, για να ρίξεις μια πανοραμική ματιά στη σύγχρονη ζωή στο Πατητήρι, στους ανθρώπους που κάνουν μπάνιο στη σκιά των πεύκων μπροστά στα μπαράκια, στο καράβι της γραμμής από τον Βόλο που έχει δέσει, στο τουριστικό πλοιάριο που ξεκινά από τη Σκιάθο, πάει στα δελφίνια του θαλάσσιου πάρκου, μπαίνει στη σπηλιά, αράζει στην παραλία του και μετά πιάνει τα λιμάνια της Αλοννήσου και της Σκοπέλου προτού επιστρέψει στη βάση του.
Στο μουσείο εκτίθενται μυριάδες εκπλήξεις, όχι μόνο τοπικού αλλά και γενικού ενδιαφέροντος. Ο Κώστας φωτογραφίζεται δίπλα στην πρώτη αντλία βενζίνης που ήλθε στην Αλόννησο, που είναι όμως και από τις παλαιότερες που υπάρχουν ακόμη σε ολόκληρο τον κόσμο. Η συλλογή των φωτογραφικών μηχανών είναι πλούσια και πολύ ενδιαφέρουσα, όπως και η ενότητα των τεκμηρίων των πολέμων του 20ού αιώνα. Αλλά έχουμε την εντύπωση ότι η πιο συναρπαστική αίθουσα είναι αυτή με την ιστορία των πειρατών στις Βόρειες Σποράδες. Η παλιά σειρήνα που εκτίθεται σε περίοπτη θέση ηχούσε συχνά εδώ. Οι Βόρειες Σποράδες με επίκαιρη θέση πάνω στον πολυσύχναστο εμπορικό δρόμο από τη Μαύρη Θάλασσα προς τις Κυκλάδες και την Κρήτη και μετά προς την Ανατολική και τη Δυτική Μεσόγειο και τις ακτές της Αφρικής, με πλήθος ερημονήσια-κρησφύγετα, ήταν ήδη από την 9η χιλιετία π.Χ. ορμητήρια πειρατών. Γι' αυτό γύρω από την Αλόννησο, την αρχαία Ικο, ο Κώστας έχει καταγράψει τα περισσότερα ναυάγια εμπορικών πλοίων και αγωνίζεται να γίνουν επισκέψιμα από τους υποβρύχιους επισκέπτες.
Στην αίθουσα των πειρατών εντυπωσιάζουν τα ωραία και σπάνια κεραμικά του Τσανάκ Καλέ που δεν βρέθηκαν σε αρχοντικά της Αλοννήσου αλλά σε τυροκομεία. Οι πειρατές αντάλλασσαν την πολύτιμη λεία τους με τα τυριά και το κρέας των βοσκών. Ένας ολόκληρος θησαυρός μνήμης υπάρχει μέσα στις προθήκες, το σκαντίλιο που βυθομετρούσε ο λοστρόμος, μια τουαλέτα καραβιού, μια ειδική άγκυρα ρεσάλτου, ένας τριόβολος που σκορπούσαν στο κατάστρωμα για να μπει στο πόδι των ξυπόλυτων επιδρομέων και πλήθος άλλα.
ΟΙ ΚΥΡΙΕΣ ΒΓΑΖΟΥΝ ΤΗ ΓΕΥΣΗ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΣΤΗ ΣΤΕΝΗ ΒΑΛΑ

Ο Κώστας έζησε πολύ στο ψαράδικο καΐκι του πατέρα του. Εκεί μυήθηκε στη φιλοσοφία των φυσικών υλικών και της οικονομίας τους. Πάνω στην κουβέρτα του καϊκιού και στις έρημες ακρογιαλιές που ξώμεναν, είχαν λίγο χρόνο και ελάχιστα υπάρχοντα, αλλά ήσαν πλούσιοι σε ψάρια και θαλασσινά και χόρτα των ερημόνησων. Το πιο γρήγορο φαγητό με ψάρια που μπορούσαν να μαγειρέψουν ήταν ψάρια λεμονάτα. Στο καζάνι - κατά προτίμηση ανοιχτό και χαμηλό - έστρωναν τα ψάρια (ροφουδάκια, σκορπίνες, σαλούβαρδους, σάλπες, ό,τι να 'ναι) και τα έκρυβαν με νερό μέχρι τη μέση. Μετά πρόσθεταν σέλινο και ρίγανη, και φουλ φωτιά με σκεπασμένο το καζάνι. Σε δέκα λεπτά ήταν έτοιμο το γεύμα. Και τι γεύμα, ίσως το νοστιμότερο που μπορεί να δοκιμάσει ποτέ.