ΠΩΣ ΕΣΩΣΕ ΕΝΑ ΞΥΛΙΝΟ ΚΑΪΚΙ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΙΞΕ ΠΑΛΙ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ

Ο... Λαρισαίος και το τρεχαντήρι!

* Κάνει περιβαλλοντικές κρουαζιέρες στον Αμβρακικό

Του Δημήτρη Βάλλα

Το όνομά του είναι ταυτισμένο με το Αιγαίο, τις ελληνικές θάλασσες και τα ίχνη του χάνονται στα βάθη των χρόνων...

Στους σύγχρονους καιρούς, μια που ακόμα και η Ε.Ε. επιδοτούσε την καταστροφή ξύλινων αλιευτικών σκαφών, πραγματικά στο όνομα του εκσυγχρονισμού σχεδόν αφανίστηκε, καθώς χιλιάδες τέτοια σκάφη διαλύθηκαν και εξαφανίστηκαν από τις θάλασσές μας.

Για το θρυλικό τρεχαντήρι ο λόγος, το παραδοσιακό ελληνικό καΐκι των ψαράδων και όχι μόνο που έγινε και η μεγάλη αγάπη για έναν 32χρονο Λαρισαίο ωκεανολόγο και επαγγελματία δύτη που για τη χάρη του εγκατέλειψε την πόλη και έκανε τη θάλασσα σπίτι του.

Πρόκειται για τον Λαρισαίο Βασίλη Λέκκα που ανακάλυψε ένα παλιό τρεχαντήρι (τον» Άγιο Σώστη») του 1946, και με προσωπική δουλειά και με τη βοήθεια φίλων ναυπηγών το ανακαίνισε και το ξανάριξε στη θάλασσα αλλάζοντας τον τρόπο ζωής του και κατοικώντας πλέον στην Πρέβεζα.

Από την Πρέβεζα, όλο τον χρόνο διοργανώνει περιβαλλοντικές κρουαζιέρες σε μια περιοχή που θεωρείται μοναδική για τον φυσικό της πλούτο, άγνωστη σε πολλούς και όπου εκεί βρίσκεται το Εθνικό Πάρκο του Αμβρακικού που θεωρείται σαν ένα από τα πλουσιότερα οικοσυστήματα της Μεσογείου.

Ένα καράβι αβύθιστο

Για την ιστορία του παλιού τρεχαντηριού ο Βασίλης θα μας δώσει όλα τα απαραίτητα στοιχεία και μαζί του θα ξεκινήσουμε ένα backup στον χρόνο:

Ξύλινο καΐκι, ταυτισμένο με τις ελληνικές θάλασσες, το τρεχαντήρι, ήταν o πρώτος τύπος καϊκιού που ναυπηγήθηκε από τους Έλληνες.

«Το τρεχαντήρι (γρήγορο σκάφος- «που τρέχει») είναι ιστιοφόρο σκάφος και αποτελεί το κατ' εξοχήν υδραίικο σκαρί. Σύμφωνα με τον Γ.Δ. Kριεζή το 1658 γύρισαν στην Yδρα, μετά από ένα διάστημα αιχμαλωσίας τους από τους πειρατές, οι Δέντες, Kριεζής, Γκίκας, Γκιώνης κ.α. Δύο από αυτούς που είχαν μάθει την τέχνη στην Kρήτη, κατασκεύασαν τότε τα πρώτα τρεχαντήρια που εμφανίστηκαν στην Ελλάδα.

Tο τρεχαντήρι, με το μεγάλο πλάτος σχετικά με το μήκος του (μήκος: πλάτος 3:1) το σχήμα της πλώρης και της πρύμνης του όπως και το σχήμα της γάστρας του, που διαμορφώνεται από τα στραβόξυλα, αποτελεί ένα από τα θαλασσινότερα ελληνικά σκαριά, δεν είχε ιστορικό ναυαγίου και έβγαινε με οποιαδήποτε θάλασσα.

Γι’ αυτό τον λόγο άλλωστε από το 17αι. μέχρι σήμερα δεν έχει υποστεί ουσιαστικές αλλαγές. H σημαντικότερη μεταβολή, που έχει υποστεί το τρεχαντήρι μεταγενέστερα, περίπου από το 1920, είναι η κατάργηση των πανιών σαν μέσο πρόωσης και η αντικατάστασή τους με εσωλέμβιες πετρελαιομηχανές.

Από το 1700 έως σήμερα, τα τρεχαντήρια ταξίδευαν στο Αιγαίο και σε όλη τη Μεσόγειο. Αρχικά για τη μεταφορά εμπορευμάτων όπου και γίνονταν συχνά στόχος πειρατών, το 1821 σαν ταχυδρομεία στον πολεμικό στόλο των Yδραίων και μετά το 1900 σαν σπογγαλιευτικά και για μεταφορά επιβατών. Σήμερα είναι κυρίως αλιευτικά ή σκάφη αναψυχής.

Τα τελευταία χρόνια η Ευρωπαϊκή Ένωση επιδοτεί την καταστροφή των μικρών ξύλινων αλιευτικών σκαφών. Από το 1991 έως σήµερα περίπου 10.500 παραδοσιακά σκάφη, στην πλειονότητά τους τρεχαντήρια, έχουν καταστραφεί...

Έτσι σήμερα, το ελληνικό παραδοσιακό ξύλινο σκάφος, κινδυνεύει να εξαφανιστεί...

Ένα από τα λίγα εναπομείναντα ελληνικά παραδοσιακά σκάφη είναι και ο «Άγιος Σώστης», ένα ξύλινο τρεχαντήρι 14 μ.

Κατασκευασμένο στο Πέραμα το 1946, στα ναυπηγεία του Μ. Ψαρρού, έως το 1968 έπλεε στο Αιγαίο κατά πάσα πιθανότητα ως αλιευτικό ή εμπορικό (η αναζήτηση για στοιχεία εκείνης της εποχής ακόμη συνεχίζεται...). Το 1968 αγοράζεται από ένα ψαρά στην Καβάλα και αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα αλιευτικά της εποχής, ως γρι γρι, στα πλούσια νερά του Θρακικού πελάγους. Το 1979 αλλάζει χέρια, παραμένει όμως αλιευτικό και μεταφορικό εμπορευμάτων στα νερά του Βορείου Αιγαίου. Το 1992, ο νέος ιδιοκτήτης του, λάτρης της θάλασσας και της ελληνικής ναυπηγικής τέχνης, αποφασίζει να μπει στην επίπονη και δαπανηρή διαδικασία γενικής ανακατασκευής του σκαριού αλλάζοντας την καμπίνα, το σπιράγιο και την κουβέρτα, οπότε ο «Άγιος Σώστης» ξεκινά την καριέρα του ως τουριστικό σκάφος στην περιοχή της Καβάλας και της Θάσου. Το 2001 αντικαθίσταται η μηχανή και ενισχύονται τα στραβόξυλα (έχει δικό της λεξικό αυτή η τέχνη...). Το 2009 ο Βασίλης Λέκκας και η Βενετία Γιγή αποφασίζουν να αγοράσουν αυτό το σκάφος και να ιδρύσουν την Eco-cruising. Ως τα μέσα του 2010 έγιναν εργασίες συντήρησης, στα Λιμενάρια της Θάσου, με οδηγό τον έμπειρο καραβομαραγκό Θόδωρο Χαριτόπουλο και ατέλειωτες ώρες εργασίας προσωπικής, τεχνιτών και καλών φίλων... Και έτσι στα μέσα Ιουλίου ο «Άγιος Σώστης» αποχαιρετώντας τα νερά του Αιγαίου έβαλε πλώρη για το Ιόνιο Πέλαγος... όπου απολαμβάνει ξένοιαστες ώρες πλεύσης σε καταγάλανα νερά και όμορφα τοπία...

Το ξύλο είναι ζωντανό και άμα το προσέχεις θα ζήσει μια ζωή... μας έλεγε ο μαστρο- Θόδωρος στο καρνάγιο στη Θάσο (...ένα από τα τελευταία 10 περίπου που απέμειναν στην Ελλάδα σήμερα να δουλεύουν με ξύλο...) Έτσι και μεις κάθε χειμώνα στις μαρίνες πλέον, και όχι στα καρνάγια... με πείσμα, αγάπη και μεράκι προσπαθούμε να κρατήσουμε ζωντανό ένα σημαντικό και αναπόσπαστο κομμάτι της ναυτικής παράδοσης της χώρας μας. Και κάθε καλοκαίρι, προσφέρουμε με χαρά στον επισκέπτη την εμπειρία ενός ταξιδιού με ανοιχτούς ορίζοντες...».

Ο συμπολίτης μας λοιπόν το τόλμησε και έκανε το μεγάλο βήμα, όσο για μας τους υπόλοιπους η πρόσκληση είναι ανοιχτή να τον παρακολουθήσουμε στο θαλάσσιο μονοπάτι του εκεί κάπου στα ανοιχτά της Πρέβεζας.