Aγκινάρα σπορά φύτεμα καλλιέργεια

Cynara scolymus. Οικογένεια: Σύνθετα-Compositae

Η αγκινάρα είναι εντυπωσιακή! Για τη γεύση της μπορούμε να συζητήσουμε, αλλά για την εμφάνιση, όχι. Μπορεί να «σταθεί» με επιτυχία τόσο στον «καλλωπιστικό» τομέα ενός κήπου όσο και στο λαχανόκηπο.

Εξάλλου, αντίθετα με τα περισσότερα λαχανικά, είναι πολυετές φυτό. Ανθίζει όμως και παράγει καρπούς και σπόρους από το πρώτο έτος της ζωής του. Το εδώδιμο τμήμα της αγκινάρας είναι οι ανθοκεφαλές, τα λουλούδια της • δηλαδή τα οποία τα συγκομίζουμε πολύ πριν ωριμάσουν.

Πρόκειται για μεσογειακό φυτό και εκτός από τις καλλιεργούμενες ποικιλίες υπάρχει και η «άγρια» αγκινάρα, Cynara cardunculus, που έχει όμορφα γκρι, μεγάλα φύλλα και είναι ιδιαίτερα νόστιμη.

Δεν έχει σημασία το ότι η αγκινάρα είναι λαχανικό, με τέτοια λουλούδια μπορεί να συμμετέχει και σε κήπο με καλλωπιστικά.

Πως αναπτύσσεται η αγκινάρα

Ειδικά για την αγκινάρα θα σταθούμε λίγο στον τρόπο που αναπτύσσεται, επειδή αυτή η γνώση θα σας βοηθήσει να καταλάβετε καλύτερα τις ανάγκες της και τον τρόπο πολλαπλασιασμού της.

Αρχικά το φυτό αναπτύσσεται βλαστικά. Ο σχηματισμός των πρώτων 6-10 φύλλων καθώς και η έκθεση του φυτού σε χαμηλές θερμοκρασίες δίνουν το έναυσμα για τη δημιουργία της πρώτης εδώδιμης ανθοκεφαλής στην κορυφή του κοντού κεντρικού βλαστού. Αφού σχηματιστεί αυτή η πρώτη ανθοκεφαλή, ο βλαστός διακλαδίζεται και στην κορυφή καθεμιάς από τις διακλαδώσεις αυτές σχηματίζονται νέες ανθοκεφαλές, μικρότερες όμως σε μέγεθος από την αρχική. Συνήθως, οι ανθοκεφαλές που σχηματίζονται είναι 5-10, οπότε το συνολικό ύψος του φυτού φτάνει τα 1 -2 μ. Αν το φυτό αφεθεί να αναπτυχθεί ελεύθερα, οι ανθοκεφαλές ωριμάζουν, καρπίζουν και σποροποιούν.

Το καλοκαίρι το υπέργειο μέρος του φυτού ξεραίνεται, αλλά το υπόγειο παραμένει ζωντανό. Συγκεκριμένα, στη βάση του κεντρικού βλαστού, κάτω από την επιφάνεια του εδάφους, υπάρχουν 10-20 βλαστοφόροι οφθαλμοί που βρίσκονται σε λήθαργο. Με τις πρώτες βροχές του φθινοπώρου αρκετοί απ'αυτούς βγαίνουν από το λήθαργο και δίνουν ο καθένας από ένα νεαρό βλαστό (παραφυάδα). Οι παραφυάδες αυτές δημιουργούν νέα φυτά αγκινάρας κ.ο.κ.

φυτό αγκινάρας στο οποίο διακρίνονται οι διακλαδισμένοι βλαστοί με τις ανθοκεφαλές στις κορυφές τους. Το κεντρικό ανώριμο άνθος είναι έτοιμο για συγκομιδή. Τα πλάγια θα συγκομισθούν λίγες μέρες αργότερα.

Τα τρία στάδια της ανάπτυξης της ανθοκεφαλής της αγκινάρας από πάνω προς τα κάτω: 


  ανώριμη και κατάλληλη για συγκομιδή







σε φάση πλήρους άνθησης

υπερώριμη

Απαιτήσεις

Οι αγκινάρες ευδοκιμούν σε περιοχές με μέτριες θερμοκρασίες και ήπιο χειμώνα, αφού δεν είναι καθόλου ανθεκτικές στον παγετό. Οι κατάλληλες θερμοκρασίες για την ανάπτυξη τρυφερών ανθοκεφαλών είναι 15-20 °C. Σε μεγαλύτερες θερμοκρασίες αυτές αναπτύσσονται γρήγορα και σκληραίνουν, οπότε χάνουν τη νοστιμιά τους, ενώ σε χαμηλότερες νεκρώνονται και μαυρίζουν.

Η αγκινάρα έχει βαθύ ριζικό σύστημα το οποίο αναπτύσσεται ανεμπόδιστα κυρίως σε εδάφη αμμοπηλώδη ή αργιλοπηλώδη, γόνιμα και με καλή στράγγιση. Η προσθήκη καλά χωνεμένης κοπριάς ωφελεί πολύ την ανάπτυξη των φυτών.

Σπορά - Φύτευση

Για να ξεκινήσετε την καλλιέργεια της αγκινάρας εύκολα, θα χρειαστεί να βρείτε ένα παλιότερο φυτό απ'το οποίο θα πάρετε τα νέα φυτά σας. Διαφορετικά, μπορείτε να αγοράσετε μερικά από κάποιο κέντρο κήπου ή, τέλος, να σπείρετε λίγους σπόρους. Η συνέχεια της καλλιέργειας τα επόμενα χρόνια θα γίνει αναπαράγοντας τα φυτά που ήδη έχετε.

Το ξεκίνημα της καλλιέργειας γίνεται φυτεύοντας τις νεαρές αγκινάρες στις μόνιμες θέσεις τους σε γραμμές που απέχουν μεταξύ τους 1,20-1,60 μ. με αποστάσεις επάνω στη γραμμή 80-100 εκ.

Η ανανέωση της καλλιέργειας τις επόμενες χρονιές γίνεται με δύο τρόπους:

Α. Με ξηρόφυτα

Τα φυτά της προηγούμενης σεζόν ποτίζονται κατά τον Αύγουστο για να σπάσει ο λήθαργος των βλαστοφόρων οφθαλμών της βάσης. Κατόπιν εκριζώνονται και η ρίζα τους κόβεται σε κομμάτια κατά τέτοιο τρόπο ώστε κάθε κομμάτι να περιλαμβάνει τμήμα της σαρκώδους ρίζας μαζί με μερικούς βλαστοφόρους οφθαλμούς.

Καθένα από αυτά τα κομμάτια αποτελεί ένα ξηρόφυτο. Τα ξηρόφυτα διατηρούνται σε υγρή άμμο για λίγες ημέρες, ώστε να αρχίσει η εκβλάστηση των βλαστοφόρων οφθαλμών της βάσης. Αμέσως μετά, δηλαδή εντός του Σεπτεμβρίου, φυτεύονται στη μόνιμη θέση τους σε βάθος 15 εκ. και αποτελούν πλέον τα νέα φυτά σας.

Β. Με παραφυάδες

Και πάλι ξεκινάμε ποτίζοντας τα φυτά της προηγούμενης χρονιάς κατά τον Αύγουστο για να σπάσει ο λήθαργος των βλαστοφόρων οφθαλμών της βάσης. Στη συνέχεια όμως οι οφθαλμοί αφήνονται να εκβλαστήσουν και να δώσουν τις παραφυάδες. Μόλις αυτές αποκτήσουν 3-5 φύλλα, γεγονός που συμβαίνει συνήθως κατά τον Οκτώβριο-Νοέμβριο, αποκόπτονται προσεκτικά από το παλιό φυτό μαζί με τη δική τους νέα θυσανώδη ρίζα καθώς και με τμήμα της σαρκώδους ρίζας του παλιού φυτού. Οι παραφυάδες φυτεύονται αμέσως στη νέα μόνιμη θέση τους.

Πρέπει να έχετε υπόψη σας ότι την πρώτη χρονιά μετά την εγκατάσταση των νέων φυτών η παραγωγή ανθοκεφαλών είναι περιορισμένη.

Οα θέλαμε εδώ να τονίσουμε πως οι δύο προαναφερθείσες μέθοδοι αναπαραγωγής είναι παραδοσιακές και δε χρησιμοποιούνται πλέον στην παραγωγική γεωργία. Εσείς εφαρμόστε τες, αν έχετε μεράκι και διάθεση, αλλιώς μπορείτε απλά να αγοράζετε νέα φυτά κάθε χρόνο.

Φροντίδες

Η αγκινάρα είναι απαιτητική, γι' αυτό προσθέστε στο χώμα γύρω απ' τα φυτά οργανικά λιπάσματα κάθε άνοιξη και βοηθήστε την με λίγο πλήρες λίπασμα στις αρχές του φθινοπώρου. Τα ποτίσματα θα πρέπει να είναι τακτικά, χωρίς όμως υπερβολές.

Μετά τη συγκομιδή και της τελευταίας ανθοκεφαλής από ένα φυτό (περίπου κατά το Μάιο), κόβετε όλο το υπέργειο μέρος του φυτού στο επίπεδο του εδάφους και αφήνετε το υπόγειο να περάσει τη θερμή περίοδο σε κατάσταση λήθαργου. Όταν αυτό αφυπνισθεί το φθινόπωρο, οι οφθαλμοί της βάσης θα δώσουν πολλούς βλαστούς. Εσείς θα τους αφήσετε να αναπτυχτούν λίγο και μετά θα αφαιρέσετε τους περισσότερους αφήνοντας να αναπτυχθούν τελικά μόνο τρεις.

Αν δεν ανανεώνετε κάθε φθινόπωρο τα φυτά σας με τους τρόπους που περιγράψαμε στο προηγούμενο κεφάλαιο, θα χρειαστεί οπωσδήποτε να το κάνετε μετά από 5-6 χρόνια. Η γήρανσή τους μειώνει σημαντικά την παραγωγικότητά τους. Γι' αυτό θα πρέπει να τα ξεριζώσετε και να τα αντικαταστήσετε με καινούργια.

Στη γλάστρα

Αν οι αγκινάρες σας είναι σε γλάστρα, θα χρειαστούν λίπασμα πολύ πιο τακτικά: κάθε μήνα δώστε τους μικρές ποσότητες κάποιου πλήρους και ισορροπημένου υδατοδιαλυτού σκευάσματος. Επίσης καλό είναι να γνωρίζετε ότι κάθε τρία περίπου χρόνια θα πρέπει να ανανεώνετε τα φυτά σας.

Συγκομιδή

Μια ανθοκεφαλή συγκομίζεται, όταν έχει αποκτήσει το τελικό της μέγεθος, αλλά είναι ακόμη ανώριμη και δεν έχει σκληρύνει. Πώς το καταλαβαίνουμε αυτό; Τα φύλλα που βρίσκονται στη βάση της ανθοκεφαλής, γνωστά και ως βράκτια, πρέπει να είναι κλειστά και τρυφερά. Συνήθως η πρώτη ανθοκεφαλή που συγκομίζουμε είναι αυτή του κεντρικού βλαστού και είναι η μεγαλύτερη σε μέγεθος.

Βασιζόμενοι στη λογική πως συγκομίζουμε κάθε φορά την ανθοκεφαλή που είναι έτοιμη, η περίοδος συγκομιδής, ανάλογα με την ποικιλία

και τον τόπο καλλιέργειας, μπορεί να αρχίσει από Νοέμβριο και να φτάσει μέχρι το Μάιο.

 Προβλήματα

Τρύπες στα φύλλα: σαλιγκάρια ή και γυμνοσάλιαγκες

Συστροφή των νεαρών φύλλων παρουσία εντόμων: αφίδες

Λευκοί «λεκέδες» πάνω στα φύλλα: ωίδιο

Πηγή: Λαχανικά από τα χέρια σας-Ταξιάρχης Ανδιτσόπουλος-ΣωτήρηςΠορέβης/Εκδόσεις Σταμούλης