Παρασκευή 7 Ιουνίου 2019

Αρκάς: Η τέχνη στην υπηρεσία του Φασισμού




Αρκάς: Η τέχνη στην υπηρεσία του Φασισμού


Διαμαρτυρήθηκαν έντονα βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ για τα τελευταία αντικομμουνιστικά σκίτσα του Αρκά, με αφορμή και την αντιπαράθεση για το συνέδριο στην Εσθονία. Βέβαια δεν διαμαρτυρήθηκαν καθόλου όταν ο ΣΥΡΙΖΑ συμμετείχε σε παρόμοιο συνέδριο πριν απο έναν χρόνο. Ούτε διαμαρτύρονται για την μήτρα του φασισμού, την ίδια την Ε.Ε. Αντίθετα, εδώ και μέρες προσπαθούν να μας πείσουν ότι η άνοδος του ναζισμού είναι αποτέλεσμα κάποιων “ακραίων” συντηρητικών. Λές και δεν είναι η ίδια η Ευρωπαική Ένωση που έχει κάνει θεσμό την αντικομμουνιστική προπαγάνδα και το ξέπλυμα του ναζισμού απο την δημιουργία της. Λές και δεν είναι η Ε.Ε που με δεξιές και αριστερές κυβερνήσεις τσακίζει τα εργατικά δικαιώματα. Λές και δεν είναι η Ε.Ε που έχει αναδείξει και συνεργάζεται μια χαρά με αυτά τα φασιστικά μορφώματα (και τα χρηματοδοτεί)  και κυβερνήσεις. Για μην μιλήσουμε για τις διάφορες  “εθνικές” κυβερνητικές φιέστες και περιοδείες στην Ελλάδα με συμμετοχή των εγχώριων ναζί.
Βέβαια και ο Αρκάς δεν θα έπιανε τον αντικομμουνισμό αν δεν είχε βγεί απο τα σκουπίδια όλη η αντικομμουνιστική υστερία των ακροδεξιών και φιλελεύθερων. Όμως, όπως και στην περίπτωση του συνεδρίου, έτσι και στην περίπτωση του Αρκά, η ουσία πηγαίνει πολύ πιο πέρα απο την υποκριτική αντιπαράθεση των σοσιαλδημοκρατών με τους συντηρητικούς (και όσων αναπαράγουν τις αντιλήψεις τους). Γιατί ο πραγματικός στόχος είναι αλλού: Να συκοφαντηθεί και να διαστρεβλωθεί (με διάφορους τρόπους) προληπτικά κάθε αναφορά στον κομμουνισμό, μπροστά στους αγώνες και τις κρίσεις που έρχονται. Και εδώ ο καθένας παίρνει αναγκαστικά θέση. Τα περι δήθεν “ανεξαρτησίας” της τέχνης απο την κοινωνική πραγματικότητα γίνονται κομμάτια και η αλήθεια προβάλλει καθαρά.
Η περίπτωση Αρκά είναι χαρακτηριστική. Για χρόνια ήταν απο τους αγαπημένους μας σκιτσογράφους, με το καυστικό χιούμορ του, την διεισδυτική ματιά, την αποκαθήλωση των σημερινών σχέσεων του ατόμου με τον κοινωνικό του περίγυρο.
Όμως, απο την κρίση και μετά, όταν τα πράγματα άλλαξαν και τα ερωτήματα ήρθαν στο προσκήνιο με διαφορετικό τρόπο, ο Αρκάς, που μέχρι τότε δεν έβγαινε απο το παραπάνω πλαίσιο, αποφάσισε να ασχολήθει με την πολιτική. Το αποτέλεσμα ήταν ένας διαρκής κατήφορος που πολύ γρήγορα οδήγησε σε ανοιχτή προπαγάνδα υπέρ του φασισμού και σε φανατικό αντικομμουνισμό:


Αποτέλεσμα εικόνας για αρκάς σκίτσο συνέδρι εσθονία
Αποτέλεσμα εικόνας για αρκάς σκίτσο αντικομμουνισμός



Η όποια αντιπαράθεση του σκιτσογράφου με τους απατεώνες της σοσιαλδημοκρατίας δεν μπορεί να είναι δικαιολογία. Στο κάτω-κάτω θα μπορούσε να περιορίσει την κριτική στην κυβέρνηση. Όμως αυτό δεν φτάνει στον Αρκά, που θέλει να χτυπήσει πιο μακριά. Και βάζει στο στόχαστρο τις ιδέες για έναν καλύτερο και δίκαιο κόσμο. Μπαίνει έτσι αμετάκλητα στο κάδρο όσων  προπαγανδίζουν ανοιχτά ότι πιο σάπιο και βρώμικο έβγαλε η ανθρώπινη ιστορία. Στην κατηγορία εκείνη των “ανθρώπων των γραμμάτων” που τελικά δεν κάνουν σάτιρα-και άσχετα αν συμφωνεί κανείς η όχι με τον τρόπο που το κάνουν- για να χτυπήσουν την εξουσία (ακόμα και αν κάνουν κριτική στην εκάστοτε κυβέρνηση) αλλά για να χτυπήσουν τα λαικά στρώματα, τον “κοσμάκη” που κοροιδεύει ο προφήτης του “άριστου”  Αρκά και τον καλεί να κάνει στείρωση.  Τέτοιους έχουμε πολλούς στην Ελλάδα, ιδιαίτερα σε αυτούς τους χώρους.
Επειδή η μεταστροφή του Αρκά προς το φασισμό είναι εντυπωσιακή και πολλοί απο εμάς (και εγώ) αργούμε να το χωνέψουμε, πολλές φορές καταλήγουμε στο βολικό συμπέρασμα του “καλού” πρώτου Αρκά και του “κακού” μεταγενέστερου φασίστα Αρκά, που μας απογοήτευσε.  Ισως όμως θα πρέπει να μας προβλήματίσει το γεγονός ότι στον Αρκά από την μια υπήρχε  ο απολίτικος υπερρεαλισμός και μηδενισμός της πρώτης φάσης, που κατακεραύνωνε τα ηθικά ατομικά προτυπα της κοινωνίας όμως, απο την άλλη, τις περισσότερες φορές έμενε μακριά απο πιο κοινωνικές προσεγγίσεις και δεν απομακρυνόταν πάντα απο την  πλευρά του ελιτισμού, του κυνισμού και της απαξίωσης κάθε προοπτικής και ηθικού συστήματος γενικά. Δηλαδή από την όψη της παρακμής του σύγχρονου καπιταλισμού, που, μην μπορώντας να δώσει προοπτική, τρώει τις σάρκες του, ακόμα και με την σάτιρα.
Το ταλέντο του Αρκά έδινε μοναδική διάσταση σε όλα αυτά, με τις γνωστές φιγούρες και ιστορίες που όλοι αγάπησαν κάποτε. Γιατί,σε τελευταία ανάλυση, σε αυτές βλέπαμε τα αδιέξοδα και την υποκρισία της πραγματικότητας και κοινωνίας που ζούμε. Ο ίδιος και οι συνθήκες αποφάσισαν τελικά ποιές απο τις παραπάνω πλευρές του έργου του-και με ποιά μορφή- θα χαρακτήριζαν την πολιτική του τοποθέτηση, που πέρασε πολύ γρήγορα στον φασισμό. Η  σάτιρα δεν είναι απο μόνη της στοιχείο προοδευτικότητας. Η πορεία του Αρκά ίσως βοηθάει να το καταλάβουμε.
Ο Αρκάς δεν είναι ο πρώτος φασίστας και αντικομμουνιστής σκιτσογράφος, πρώην “ανατρεπτικός”. Και μάλλον δεν θα  είναι και ο τελευταίος. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι τα αστικα ιδεολογικά και καλλιτεχνικά ρεύματα δεν αντιμετωπίζονται ούτε με διατάγματα, ούτε με απαγορεύσεις, ούτε με άναρθρες κραυγές. Αλλά με αποκάλυψη του πραγματικού τους ρόλου για τις κοινωνικές συνειδήσεις για τις συνειδήσεις των λαικών στρωμάτων που υποφέρουν και αγωνίζονται. Για να ελπίζουμε ότι ίσως όλοι μας θα μπορούμε να διακρίνουμε καλύτερα τους “Αρκάδες” κάθε απόχρωσης, σε όποιο κοινωνικό πεδίο και αν βρίσκονται, είτε πολιτικό, είτε ιδεολογικό, είτε καλλιτεχνικό. Και για να μην ξεχνάμε ότι όταν οι αστοί διαννοούμενοι μιλάνε για ανεξαρτησία της τέχνης, το μόνο απο το οποίο την θέλουν σίγουρα “ανεξάρτητη” είναι τα εργατικά και λαικά συμφέροντα…..

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Powered By Blogger