Δευτέρα 14 Νοεμβρίου 2016

Γρηγόρης Καρταπάνης: Ναυάγια στις Β.Σποράδες (Μέρος Α΄)


Πρόσφατο ναυάγιο ιστιοφόρου
ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ      
Η θαλάσσια περιοχή των Β. Σποράδων (Σκιάθος, Σκόπελος, Αλόννησος, Ερημόνησα) παρουσιάζει διαχρονικά σημαντικό αριθμό ναυαγίων ή άλλων ναυτικών ατυχημάτων. Οι σφοδρές κακοκαιρίες στο ανοιχτό πέλαγος σε συνδυασμό με τα επισφαλή αγκυροβόλια του τόπου στις παλιότερες εποχές, όπου δεν υπήρχαν τεχνητά λιμάνια και αλιευτικά καταφύγια, είχαν ως αποτέλεσμα τη συχνή έκθεση των κάθε λογής πλεούμενων σε σοβαρούς και ανυπέρβλητους κινδύνους. Η «ναυαγιακή»
ειδησιογραφία των βολιώτικων εφημερίδων περιλαμβάνει ,δυστυχώς όχι σπάνια, τέτοια οδυνηρά περιστατικά στην περιοχή των Β. Σποράδων  σε συχνότητα αντίστοιχη, αν όχι υπέρτερη, μ’ εκείνη στις αλίμενες αιγαιοπελαγίτικες ακτές του Πηλίου. Ανάλογα γεγονότα, άλλωστε, που συνέβησαν στο νησιώτικο σύμπλεγμα της Μαγνησίας έχουμε κατά καιρούς μνημονεύσει σε παλιότερα άρθρα μας.
Αναδιφώντας στις τοπικές εφημερίδες την περίοδο του Μεσοπολέμου διαρκώς ανακαλύπτουμε ναυάγια στις Β. Σποράδες, όπως άλλωστε και στις ακτές του ανατολικού Πηλίου ή και τον Παγασητικό, με αποτέλεσμα να προσφέρεται νέο υλικό για την όσο το δυνατόν πληρέστερη καταγραφή των ναυαγίων της συγκεκριμένης περιόδου στα νερά της Μαγνησίας. Τα τραγικά συμβάντα αλλά και τα λιγότερο επώδυνα ναυτικά ατυχήματα εκείνα τα προπολεμικά χρόνια ,παρουσιάζονται αρκετά συχνά, απότοκα των παραγόντων που αναφέραμε και πιο πάνω. Εκτός από το συνηθισμένο φαινόμενο των δυνατών κακοκαιριών –ιδιαίτερα το χειμώνα- και την ανυπαρξία, τότε, ασφαλών καταφυγίων, τα πλεούμενα στερούνταν  τα ναυτιλιακά βοηθήματα που θα τους εξασφάλιζαν σίγουρα ταξίδια. Περισσότερο  ευάλωτα στις άγριες φουρτούνες ήταν μικρότερα πλεούμενα (βάρκες, αλιευτικά) και τα έμφορτα εμπορικά πετρελαιοκίνητα ιστιοφόρα.
Τα ναυάγια που θα μνημονεύσουμε παρακάτω οφείλονται κατά κύριο λόγο στις δυσμενείς καιρικές συνθήκες, δίχως να αποφεύγεται και ο ανθρώπινος παράγοντας σε κάποιες περιπτώσεις, κυρίως σε ότι αφορά την προσεκτική πλεύση και την σωστή εκτίμηση των δυσκολιών. Αφορούν κυρίως μικρού ή μεσαίου εκτοπίσματος ξύλινα σκαριά αλλά δεν λείπουν και μεγαλύτερα σκάφη ή ακόμη και ατμόπλοια που διέρχονται συχνά από την εν λόγω περιοχή – ένα πραγματικό σταυροδρόμι του Αιγαίου. Οι ανθρώπινες απώλειες είναι συχνές, αφού στο αφρισμένο πέλαγος οι ελπίδες διάσωσης εκμηδενίζονται και πραγματικά  αρκετά  ναυάγια θεωρούνται ναυτικές τραγωδίες. Τα σχετικά δημοσιεύματα στις εφημερίδες είναι συνήθως σύντομα, γεγονός που μας επιτρέπει να τα μεταγράφουμε αυτούσια ώστε να έχουμε μια αυθεντική αποτύπωση των γεγονότων.
ΣΤΗ ΣΚΙΑΘΟ ΚΑΙ ΣΤΗ ΣΚΟΠΕΛΟ
Τα διάφορα ιστιοφόρα συχνά αγκυροβολούσαν σε κάποιο όρμο για ν΄ αποφύγουν την κακοκαιρία που εμπόδιζε τον πλου τους. Όμως και τότε η θέση τους ήταν επισφαλής,  σε διαφοροποίηση ή επιδείνωση των συνθηκών. Ακόμη και στα λιμάνια που βρίσκονταν αραγμένα δεν εξέλιπαν οι κίνδυνοι  στις ακραίες καιρικές συνθήκες.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα το παρακάτω ολιγόγραμμο δημοσίευμα της εφ. Ταχυδρόμος:
«Ναυάγιον ιστιοφόρου                                                                                                                        
 Κατά πληροφορίας μας εκ του Λιμεναρχείου το ιστιοφόρον Παναγία εξ Αλλονήσου με κυβερνήτην τον Νικ. Διούμαν, ηγκυροβολημένον εις την θέσιν Στενή Σκάλα(;) της Σκοπέλου εβυθίσθη λόγω της μεγάλης θαλασσοταραχής. Η τύχη του κυβερνήτου αγνοείται». (31/1/1927).
Στο δημοσίευμα πιθανόν να υπάρχει λάθος ως προς τον τόπο του συμβάντος και να πρόκειται για την Στενή Βάλα της Αλοννήσου. Τέτοιες ανακρίβειες ή λανθασμένες ονομασίες συναντούμε συχνά στα δημοσιεύματα του παλιού καιρού.
Επίσης συχνά διαβάζουμε να αγνοείται η τύχη μικρής λέμβου που είχε απομακρυνθεί για ψάρεμα και όλοι εύχονταν να είχε προλάβει  ν’ απαγκιάσει σε κάποιο υπήνεμο όρμο. Δυστυχώς όμως τις περισσότερες φορές η εξέλιξη ήταν η απευκταία, καθώς περνούσαν οι μέρες ανακαλύπτονταν τραγικά ευρήματα-πειστήρια του ναυαγίου.
Μια τέτοια περίπτωση είναι και τούτη:
«Καταποντισμός λέμβου.                                                                                                                          Ο Αστυν. Σταθμάρχης Σκιάθου δια τηλεγραφήματος προς την Διοίκησην Χωροφυλακής, αναφέρει ότι κατά την θαλασσοταραχήν, της 8ης τρεχ. κατεποντίσθη λέμβος εφ’ της έβαινον οι Ιω. Κανταράκης και Βας. Πολύχρονάκης. Οι επιβαίνοντες ουδέν σημείον ζωής έδειξαν μέχρι σήμερον». (Ταχυδρόμος 20/3/1927).               
Μετά από παρέλευση δώδεκα ημερών όλοι γνώριζαν τι είχε συμβεί.
ΟΙ ΚΑΚΟΚΑΙΡΙΕΣ ΤΟΥ ΜΑΡΤΗ
Ακόμα και σήμερα το λιμάνι της Σκοπέλου, παρά τα ευρείας έκτασης λιμενικά έργα, παρουσιάζεται  ευάλωτο στους ΒΑ κυρίως ανέμους. Εκείνα τα χρόνια τα πράγματα ήταν σαφώς πιο δύσκολα και τα ελλιμενισμένα πλεούμενα σε περίπτωση σοβαρής κακοκαιρίας αντιμετώπιζαν τον έσχατο κίνδυνο, χωρίς ν’ αποφύγουν κάποια  τη βύθιση.
Διαβάζουμε σχετικά:
«Ναυάγιον βενζινοπλοίου εις κόλπον Σκοπέλου.
Εις τον κόλπον της Σκοπέλου την παρελθούσαν Δευτέραν συνεπεία  του πνέοντος ισχυροτάτου ανέμου και της σφοδράς θαλασσοταραχής εσημειώθησαν αρκεταί ζημίαι τόσο εις την ξηράν όσον και εις τα εντός του κόλπου ελλιμενισμένα ιστιοφόρα. Κατά πληροφορίας νησιωτών αφιχθέντων χθές εις την πόλιν μας, την ως άνω ημέραν ένεκα της ενεσκηψάσης, πρωτοφανούς θυέλλης εβυθίσθη, παρά τας απεγνωσμένας προσπάθειας πολλών ναυτικών το βενζινόπλοιον του Γαρ. Κοντοφώτη. Το βυθισθέν βενζινόπλοιον, χωρητικότητας 60 τόννων ήτο φορτωμένον με ελαιοπυρήνας, η αξία δε αυτού υπολογίζεται εις 250 χιλ. δραχμάς. Επίσης εις την αυτήν περίπου ώραν κατεποντίσθη και η μεγάλη λέμβος του Δημ. Λυκούργου αξίας 60 χιλιάδων δραχμών. Ευτυχώς ανθρώπινα θύματα δεν εσημειώθησαν…» (Λαϊκή Φωνή 2/4/1931).       
Στη συνέχεια το δημοσίευμα αναφέρεται στις ζημιές που υπέστησαν οι καλλιέργειες του νησιού. Αν και στα τελειώματα του ο Μάρτης έκανε τις γνωστές του κακοκαιρίες, οι οποίες όπως φαίνεται συνεχίστηκαν και τον Απρίλιο. Η Σκόπελος και αλλά μέρη της Μαγνησίας βρέθηκαν πάλι στο πεδίο των φαινομένων, με την καταστροφή μικρών σκαφών.
Να τι γράφει σχετικά η εφ. Σημαία:                                                              
«Ναυάγια και καταστροφαί εις την περιφέρειαν.
Κατά πληροφορίας εκ Σκοπέλου έλαβον χώραν εκεί κατά την διάρκειαν της τελευταίας κακοκαιρίας πολλά ναυάγια αλιευτικών πλοιαρίων και λέμβων χωρίς ανθρώπινα θύματα. Μεταξύ των θρυμματισμένων πλοιαρίων καταλέγονται η Δόξα του Π.Θλιβερού,  η Ευαγγελίστρια του Δημ. Αθανασίου κλπ. Επίσης πολλά ναυάγια εσημειώθησαν εις την περιφέρειαν Τρικκέρων». (7/4/1931)
Από τα αναφερόμενα συμπεραίνεται ότι εκείνη η κακοκαιρία υπήρξε ιδιαίτερα σφοδρή και με διάρκεια.
«ΝΑΥΑΓΙΟΝ ΑΤΜΟΠΛΟΙΟΥ»
Εκτός από τα ναυάγια μικρών πλοιαρίων και ιστιοφόρων καταγράφονται, την ίδια περίοδο και βυθίσεις ατμόπλοιων όπως έχουμε μνημονεύει και άλλοτε (Ύδρα 1927, Υπεροχή 1932, Καλλιόπη 1928, Ταυρίς 1938 κα.), με κύριο αίτιο σχεδόν πάντοτε τη σφοδρή τρικυμία. Ανάλογο είναι και το συμβάν με την απώλεια του φορτηγού ατμοπλοίου Όμηρος το καλοκαίρι του 1931 στη νησίδα Σκάτζουρα, τη νοτιότερη του συμπλέγματος των Β. Σποράδων, αν και δεν αναφέρεται κακοκαιρία. Το πλοίο προσέκρουσε σε ύφαλο κοντά στη νησίδα, η οποία περιβάλλεται, στο ΒΔ και κυρίως στο ΝΔ. άκρο της, από υφάλους και βραχονησίδες που επιβάλλουν προσεκτική διέλευση. Το ναυάγιο εμπεριέχεται και στο βιβλίο «Τα ναυάγια στις Ελληνικές Θάλασσες» του ναυάρχου λιμενικού Χρ. Ντούνη (τόμος Α΄, σελ. 381) ,όπου δίνονται όλα τα στοιχεία για το πλοίο και το ατύχημα .Επρόκειτο για σκαρί ναυπηγημένο το 1884, μεταφορικής ικανότητας 1930 τόννων, πλοιοκτησίας Λ. Σπινέλη και Λ. Δεβερζιάδη με καπετάνιο τον Κ. Κουφοπαντελή. Οι έρευνες και οι ανακρίσεις απέδωσαν το ναυάγιο  που έγινε στις 12 Αυγούστου 1931, σε ανθρώπινο λάθος. Ευτυχώς, παρά την ολική απώλεια σκάφους και φορτίου δεν υπήρξαν θύματα καθώς το πλήρωμα κατάφερε να διασωθεί στα Σκάτζουρα. Τα σχετικά δημοσιεύματα των βολιώτικων εφημερίδων αναφέρουν αρκετές λεπτομέρειες για το γεγονός.
Να τι γράφει η εφ. Λαϊκή Φωνή δυό μέρες αργότερα:
«Ναυάγιον Ατμοπλοίου  εις την νήσον Σκάτζουρα.
Ο λιμενάρχης Κύμης κ.Κατσαρός δια χθεσινού του τηλεγραφήματος προς το ενταύθα Λιμεναρχείον γνωρίζει ότι το φορτηγόν ελληνικόν ατμόπλοιον  Όμηρος την 11ην νυκτερινήν της παρελθούσας Τετάρτης κατεποντίσθη παρά τη νησίδα Σκάτζουρα, 50(;) μίλια περίπου ανατολικομεσημβρινώς της Σκιάθου. Εκ των συλλεγεισών μέχρι χθες το εσπέρας πληροφοριών υπό της υπηρεσίας του ενταύθα Λιμεναρχείου εξηκριβώθη ότι ο Όμηρος κατεποντίσθη συνέπεια προσκρούσεως του επί μιας μεγάλης υφάλου ευρισκομένης παρά την ανωτέρω νήσον. Εις την πέριξ της νησίδος Σκάτζουρα θάλασσαν είναι διεσπαρμέναι άπειροι ύφαλοι, οι ναυτικοί δε οι οποίοι γνωρίζουν τούτο, αποφεύγουν πάντοτε να διέρχονται το εν λόγω επικίνδυνον τμήμα. Κατά τας αυτοίς πληροφορίας το ναυαγήσαν πλοίον έπλεεν  εκ Ρουμανίας με σημαντικόν φορτίον ξυλείας και δημητριακών τα οποία προωρίζοντο δια τον λιμένα μας. Εις το τηλεγράφημα του λιμεναρχείου Κύμης αναφέρεται ότι το πλήρωμα του καταποντισθέντος πλοίου εσώθη και κατόρθωσε να διεκπεραιωθή εις την Σκάτζουραν. Εις τον τόπον του ναυαγίου απέπλευσεν εκ Κύμης χθες την πρωϊαν εν βενζινόπλοιον ίνα παραλάβη τους ναυαγούς και τους μεταφέρει εις Χαλκίδα» (14/8/1931)
Πράγματι ,αν το πλοίο είχε προορισμό το λιμάνι του Βόλου, σίγουρα είχε παρεκτραπεί αρκετά από την  σωστή πορεία για να βρεθεί στα Σκάτζουρα, όπου ο καπετάνιος προφανώς δεν γνώριζε την επικινδυνότητα της περιοχής. Σε αντίστοιχο δημοσίευμα της εφ. Σημαία, την ίδια μέρα (14/8) σημειώνεται πως διερχόμενο ιστιοφόρο περισύλλεξε ναυαγούς που «εκολύμβων προσπαθούντες να πλησιάσουν εις την ξηράν». Επίσης αναφέρεται η σωστή απόσταση της νησίδας Σκάτζουρα από τη Σκιάθο:31 μίλια.
Μια ανθρώπινη αβλεψία μπορεί να προκαλέσει το ίδιο κακό με τις ακραίες καιρικές συνθήκες.
Η θαλάσσια περιοχή των Β. Σποράδων (Σκιάθος, Σκόπελος, Αλόννησος, Ερημόνησα) παρουσιάζει διαχρονικά σημαντικό αριθμό ναυαγίων ή άλλων ναυτικών ατυχημάτων.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ...

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Powered By Blogger