Περί της Εικονομαχίας - Αφιέρωμα
Έρευνα Σοφία Ντρέκου
Αναστηλώνοντας τις Εικόνες, ομολογούμε και δεσμευόμαστε
Ένα θεολογικό λατρευτικό ζήτημα που συντάραξε τη ζωή της βυζαντινής αυτοκρατορίας ολόκληρο τον 8ο και τις αρχές του 9ου μ.Χ. αιώνα. Είναι η διαμάχη που ξέσπασε ανάμεσα σε δυο παρατάξεις: τους εικονοφίλους (οπαδούς της λατρείας των εικόνων) και τους εικονομάχους (διώκτες της λατρείας των εικόνων). Η Εικονομαχία διαίρεσε τους κατοίκους της αυτοκρατορίας σε Εικονομάχους (επίσης αναφερόμενους ως Εικονοκλάστες) και Εικονολάτρες (επίσης αναφερόμενους ως Εικονόφιλους και Εικονόδουλους). Η εικονομαχία άρχισε το 726 και τελείωσε το 842, με αποκατάσταση των εικόνων και περίλαμπρες τελετές.
Σ. Ντρέκου
Περιεχόμενα Ν. Λυγερός
- Εικονικός Διάλογος
- Νέα Εικονομαχία; [άρθρο+Βίντεο]
- Η Γ' Εικονομαχία [ποίηση]
- Η εικονομαχία [ποίηση]
- Η γεωπολιτική διάσταση της Εικονομαχίας [άρθρο+Βίντεο]
- Μπορεί ο Αρτάβασδος [ποίηση]
- Διάλεξη με θέμα: «Το Έργο ενάντια στους εικονοκλάστες». [κείμενο+Βίντεο]
- Aν υπολογίσεις [ποίηση]
Εικονικός Διάλογος
Μαθήτρια: Δεν κατάλαβα ακριβώς το κείμενο.
Δάσκαλος: Τις ερωτήσεις;
Μαθήτρια: Νομίζω πως ναι.
Δάσκαλος: Ποιος ήταν ο δεύτερος επιθετικός προσδιορισμός της δυναστείας;
Μαθήτρια: Συριακή.
Δάσκαλος: Με ποια παντρεύτηκε ο Κοπρώνυμος;
Μαθήτρια: Με τη Σισάκ των Χαζάρων.
Δάσκαλος: Πώς ονόμασαν τον Αρτάβασδο;
Μαθήτρια: Τον σφετεριστή.
Δάσκαλος: Θεολογικά πώς χαρακτήρισαν την εικονομαχία;
Μαθήτρια: Αίρεση.
Δάσκαλος: Τι σημαίνει ανεικονική τάση;
Μαθήτρια: Υπόβαθρο εικονομαχίας.
Δάσκαλος: Πότε άρχισε αυτή;
Μαθήτρια: Το 726.
Δάσκαλος: Γιατί τότε;
Μαθήτρια: Γιατί ήταν μετά.
Δάσκαλος: Μετά από τι;
Μαθήτρια: Την επαφή με τη διάδοση.
Δάσκαλος: Ποια διάδοση;
Μαθήτρια: Αυτή που άρχισε επίσημα το 622.
Δάσκαλος: Βλέπεις το Χρονικό διάστημα;
Μαθήτρια: Τώρα ναι.
Δάσκαλος: Πώς εξηγείται;
Μαθήτρια: Χρονοστρατηγικά.
Δάσκαλος: Πώς εμφανίζεται;
Μαθήτρια: Τοποστρατηγικά.
Δάσκαλος: Αυτό λέει το κείμενο.
Εικονομάχοι καλύπτουν την εικόνα του Χριστού με ασβέστη.
Ψαλτήρι Χλουντόφ (περί το 830) Μόσχα, Ιστορικό Μουσείο
Μερικές φορές πρέπει να κρατιέσαι γερά, για να αντέξεις αυτά που ακούς.
Διότι ενώ ξεπεράσαμε την εικονομαχία εδώ και αιώνες και μάλιστα από τότε θεωρείται αίρεση αυτή η τάση που είχε επηρεαστεί από τον ισλαμισμό όπου απαγορεύεται η ανθρώπινη παράσταση του θείου.
Έτσι οι βυζαντινές εικόνες μας χαρακτηρίζουν συνεχόμενα και μάλιστα μας αναγνωρίζουν στο εξωτερικό και μ’ αυτόν τον τρόπο.
Γιατί λοιπόν ακούμε και τώρα μερικούς να θέλουν να τις βγάλουν από τους δημόσιους χώρους και τα σχολεία;
Η Ελλάδα δεν είναι ένα κράτος όπου υπάρχει διαχωρισμός.
Με άλλα λόγια η πίστη μας είναι ενσωματωμένη και στη θεσμική ζωή μας.
Γιατί λοιπόν να αφαιρέσουν τις εικόνες; Για να πάνε τα πράγματα κατά διαόλου;
Γιατί αυτή η μανία εναντίον των χαρακτηριστικών μας;
Τι να κάνουμε είμαστε έτσι εδώ και αιώνες και ζούμε αυτό το συνεχές από το Βυζάντιο.
Τι έγινε τώρα και όλα αυτά θα γίνουν παράνομα;
Έχει ενδιαφέρον που ζούμε σε μια εποχή, όπου θέλουμε για λόγους σεβασμού του θρησκευτικού να βάλουμε ακόμα και τζαμιά. Και ταυτόχρονα, θέλουν να φύγουν οι εικόνες.
Μα αυτές οι εικόνες είναι το παρελθόν και το μέλλον. Είναι συμπυκνωμένη ιστορία του πολιτισμού μας, πώς λοιπόν θα αποδεχτούμε αυτούς τους εκφοβισμούς και τις απειλές.
Γιατί λοιπόν να αφαιρέσουν τις εικόνες; Για να πάνε τα πράγματα κατά διαόλου;
Γιατί αυτή η μανία εναντίον των χαρακτηριστικών μας;
Τι να κάνουμε είμαστε έτσι εδώ και αιώνες και ζούμε αυτό το συνεχές από το Βυζάντιο.
Τι έγινε τώρα και όλα αυτά θα γίνουν παράνομα;
Έχει ενδιαφέρον που ζούμε σε μια εποχή, όπου θέλουμε για λόγους σεβασμού του θρησκευτικού να βάλουμε ακόμα και τζαμιά. Και ταυτόχρονα, θέλουν να φύγουν οι εικόνες.
Μα αυτές οι εικόνες είναι το παρελθόν και το μέλλον. Είναι συμπυκνωμένη ιστορία του πολιτισμού μας, πώς λοιπόν θα αποδεχτούμε αυτούς τους εκφοβισμούς και τις απειλές.
Είναι δυνατόν από μόνοι μας, σε μια περίοδο που ετοιμαζόμαστε για την
επέτειο των 200 ετών της Εθνικής Επανάστασης κατά τη βαρβαρότητα της
Τουρκοκρατίας, να βγάλουμε αυτό που δεν κατάφεραν να σπάσουν ούτε οι
χειρότεροι κατακτητές μας; Δεν γίνεται, γιατί είμαστε αυτές οι εικόνες.
Ερμηνεία: Κυριακή Σταμπολίδου
Η Γ' Εικονομαχία
Η Γ’ Εικονομαχία άρχισε το 1453
γιατί τότε ξεκίνησε η καταστροφή της βαρβαρότητας
που ακολούθησε το νοητικό σχήμα των εικονοκλαστών
που προερχόταν από περιοχές που γειτνίαζαν
αφού το μίσος της αναπαράστασης είχε μεταμορφωθεί
σε απόρριψη των εικόνων κι όλα τα μάτια που βλέπεις
πάντα τυφλά στις αγιογραφίες είναι η απόδειξη
ότι υπάρχουν συνεχιστές των εικονοκλαστών λόγω αρχής.
Η γεωπολιτική διάσταση της Εικονομαχίας
Πολλά έχουν ειπωθεί για την Εικονομαχία από ιστορικής, κοινωνιολογικής και θρησκευτικής πλευράς.
Το θέμα είναι το εξής, αφού θεολογικά είναι μία αίρεση η εικονοκλαστική τάση, γιατί δεν εξετάζουμε τοποστρατηγικά το όλο θέμα για να ερμηνέψουμε σωστά και τα αρχικά θέματα που επηρεάστηκαν για να δούμε τις διαφορές και να εντοπίσουμε πώς λειτουργούσε χρονοστρατηγικά στη συνέχεια.
Επίσης θα ήταν ένας αποτελεσματικός τρόπος να αναλύσουμε και να συνθέσουμε ένα γεγονός που άρχισε το 726 και τελείωσε το 842. Και να θέσουμε και ερωτήματα.
Παραδείγματος χάρη υπάρχει μοντέλο που λειτούργησε; Κι ενώ η απάντηση είναι θετική, δεν το χρησιμοποιούμε για να αντιληφθούμε τις σοβαρές επιπτώσεις για την ιστορία μας, ούτε αναδεικνύουμε τη χρονική τοποθέτηση της ύπαρξης της έναρξης.
Δεν έχει νόημα να εντοπίσουμε χρονικά και χωρικά τις ανεικονικές τάσεις, για να συνειδητοποιήσουμε τις πρακτικές επεκτάσεις. Το ερώτημα είναι γιατί συνεχίζουμε κάτι που δεν αποδεχόταν ο λαός μας.
Γιατί συνεχώς να υπάρχουν αναφορές σε προόδους εκεί που ήταν οι πιέσεις;
Γιατί η Ελλάδα ως χώρος μπορεί ν’ αντέξει αποτελεσματικά την πίεση;
Πώς έγινε η πολιορκία της Κωνσταντινούπολης σε αυτό το πλαίσιο;
Υπάρχουν ξεκάθαρα νοητικά σχήματα αλλά δεν αναδεικνύονται. Για ποιο λόγο;
Η Εικονομαχία δεν είναι μία λεπτομέρεια και θα μπορούσε να είχε γίνει τότε ο μεγαλύτερος εκφυλισμός του βυζαντινού πνεύματος.
Η γεωπολιτική της εποχής δεν είναι ιδεολογική, όπως νομίζουν αναχρονικά μερικοί μελετητές που δεν έχουν γνώσεις στον τομέα της στρατηγικής.
Προσπαθούν όλοι να μας τα παρουσιάσουν στο πλαίσιο της διπλωματίας λες και αυτή μπορεί να εξασφαλίσει κάτι όταν δεν έχει στρατηγική.
Στην πραγματικότητα, εκείνη την εποχή το Βυζάντιο δέχτηκε μία από τις πιο σοβαρές επιθέσεις, από τις οποίες δεν θα είχε σηκωθεί. Γιατί το χειρότερο δεν είναι να σε νικήσει εχθρός, αλλά να σκέφτεσαι όπως θέλει αυτός με το δικό του στρατηγικό δόγμα.
Το Βυζάντιο της Κυριακής της Ορθοδοξίας άντεξε πολύ περισσότερο απ’ ό,τι νομίζουν πολλοί. Παραλίγο να πεθάνει τότε ή μάλλον σταυρώθηκε τότε, αλλά αναστήθηκε γιατί θυσιάστηκαν οι μοναχοί μαχητές για το μέλλον της ιστορίας μας.
En. The geopolitical dimension of Iconoclasm. HERE
Translated from the Greek by Athena Kehagias
Μπορεί ο Αρτάβασδος
Μπορεί ο Αρτάβασδος* να μην τα κατάφερε
αλλά αντιστάθηκε στην εικονομαχία
που υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους
και κυρίαρχους κινδύνους που παραλίγο
να εκφυλίσει το Βυζάντιο γιατί θα είχε
χάσει τις εικόνες αλλά και το πνεύμα
αφού η ουσία είναι η προστασία της εικόνας
από τους εχθρούς της πίστης γιατί η δύναμή της
είναι θαυματουργή όταν γνωρίζεις την αξία της.
Διάλεξη του Νίκου Λυγερού με θέμα: "Το Έργο ενάντια στους εικονοκλάστες".
Λεμεσός 27/09/2015 Η απομαγνητοφώνηση της διάλεξης σε [PDF] εδώ
Aν υπολογίσεις
21419] Aν υπολογίσεις ότι στην εικονομαχία
ο Πατριάρχης κι ο Αυτοκράτορας
που ήταν εικονοκλάστες γεννήθηκαν
στα θέματα που βρισκόταν κοντά στις περιοχές
της νέας πίστης που μισούσε τις αναπαραστάσεις
τότε θα καταλάβεις ακόμα καλύτερα ότι δεν πρόκειται
μόνο και μόνο για μια εσωτερική και θρησκευτική διαμάχη
αλλά για μια επίθεση καλά οργανωμένηπου προσπάθησε
να διαλύσει την υπερδομή του Βυζαντίου.
Η εικονομαχία
με την έννοια ότι ακόμα και τώρα μερικοί προσπαθούν
να βλάψουν τις εικόνες με τα λόγια και τις πράξεις τους
για να θίξουν τα συμφέροντα της πατρίδας μέσω της θρησκείας
γιατί οι περισσότεροι δεν βλέπουν τις προετοιμασίες
αφού κοιτάζουν μόνο και μόνο ό,τι φαίνεται
κι όχι τα παρασκήνια της πολιτικής των ύπουλων
που θέλουν να αφανίσουν τα πάντα.
*Ο Αρτάβασδος ή Αρτάβαζος
ήταν Βυζαντινός στρατηγός και αυτοκράτορας που υποστήριξε τους
εικονολάτρες και ανέτρεψε προσωρινά τον εικονομάχο αυτοκράτορα
Κωνσταντίνο Ε'. Μετά την επικράτησή του, ο Κωνσταντίνος τιμώρησε σκληρά
όλους όσους ήταν εμπλεκόμενοι στην ανταρσία εναντίον του: συγκεκριμένα ο
Αρτάβασδος καθώς και οι δύο γιοι του, Νικήτας και Νικηφόρος, τυφλώθηκαν
αφού πρώτα διαπομπεύτηκαν δημόσια στους δρόμους της πρωτεύουσας ενώ την
ίδια τύχη φαίνεται να είχε και ο Πατριάρχης Αναστάσιος.[1]
Πηγές
Κείμενα/Βίντεο Opus of N. Lygeros
18481) Νέα Εικονομαχία; Perfection 16 1 1/2015. 17925) Η γεωπολιτική διάσταση της Εικονομαχίας. Perfection 15 10 11/2014. En. The geopolitical dimension of Iconoclasm. 1. Βικιπαίδεια, εγκυκλοπαίδεια
Έρευνα Σοφία Ντρέκου
Παράδειγμα εικονοκλαστικής διακόσμησης στο ναό της Αγίας Ειρήνης
στην Κωνσταντινούπολη: Ένας απλός σταυρός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου