FRONTEX Ανατριχίλα από τις κατασταλτικές ασκήσεις στα σύνορα

Ρίγη προκαλούν τα μηχανήματα, οι δοκιμές που χρησιμοποιούν οι κατασταλτικοί μηχανισμοί της ΕΕ για να ελέγχουν όποιον κινείται στην επικράτειά της. Τεχνολογικές εξελίξεις και πειράματα που γίνονται τάχα για «ασφάλεια» του συνόλου, ωστόσο προωθούν τη θεωρία ότι είμαστε όλοι εν δυνάμει «ύποπτοι» για οτιδήποτε, άρα θα υφιστάμεθα κάθε είδους έλεγχο. Ανατριχιαστικές λεπτομέρειες που δίνουν μια εικόνα του τι απεργάζονται, πώς και με τι εξοπλισμό, στα κεντρικά ασφαλίτικων οργανισμών της Ευρωένωσης, δίνει έκθεση του FRONTEX σχετικά με πρόσφατη «άσκησή» τους στην Ολλανδία.

Κεντρικό ερώτημα, πώς μπορεί να καταλάβουν οι συνοριοφύλακες ποιος λέει ψέματα για τα στοιχεία του και τους σκοπούς του, από όσους ταξιδεύουν στην ΕΕ. Πώς μπορούν να τον πιάσουν στα σημεία ελέγχου στις «συνεντεύξεις» (βλ. μίνι ανακρίσεις) που στήνουν επιτόπου, «(....) πόσο αποτελεσματικές είναι οι προβλεπόμενες διαδικασίες στα σύνορα, και αν μπορεί τα μηχανήματα να κάνουν καλύτερη δουλειά από ό,τι οι άνθρωποι;». Σε αυτό το πλαίσιο, «ερευνητικό πρόγραμμα» του Frontex σε συνεργασία με την Ολλανδική Στρατιωτική Αστυνομία (KMar) αναζήτησε απαντήσεις το Σεπτέμβρη του 2012:
«Η ομάδα πραγματοποίησε άσκηση προσομοίωσης, προκειμένου να κατανοήσουμε καλύτερα τον τρόπο που συνοριοφύλακες λαμβάνουν αποφάσεις σε ένα σενάριο "άγνωστων απειλών" (δηλαδή χωρίς χρήση βάσης δεδομένων, χωρίς επίδειξη από μεριάς ελεγχόμενου πλαστών εγγράφων)». «Η άσκηση έλαβε χώρα στο κέντρο εκπαίδευσης της KMar και εστίασε στις δεξιότητες συνοριοφυλάκων από 14 κράτη - μέλη της ζώνης Σένγκεν στον εντοπισμό υπόπτων στους ελέγχους πρώτης και δεύτερης γραμμής στα σύνορα, σε σύγκριση με ένα αυτοματοποιημένο σύστημα ανίχνευσης απάτης» («Avatar», αναπτύχθηκε στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα). «Σκοπός ήταν να κατανοηθεί καλύτερα τι προκαλεί στους συνοριοφύλακες υποψίες (σε τι στοιχεία κίνησης και συμπεριφοράς δίνουν προσοχή για να πάρουν μια γρήγορη απόφαση), πώς η μηχανή καταλήγει σε εκτιμήσεις αξιόπιστα, και αν οι συνοριοφύλακες μπορούν να πάρουν καλύτερες αποφάσεις με τη βοήθεια της μηχανής».
Το σενάριο της άσκησης προέβλεπε ότι δυο ολλανδικές ομάδες (Αγιαξ, Φέγιενορντ) προκρίθηκαν στον τελικό του Τάσμπιονς Λιγκ στο Λονδίνο. «Ολλανδοί χούλιγκαν (όχι από αυτούς που συμπεριλαμβάνονται στη λίστα παρακολούθησης) προσπαθούν να αναμιχθούν με Ολλανδούς φιλάθλους για να παρακολουθήσουν τον αγώνα. Επιπλέον, είναι επίφοβοι ότι θα ενώσουν δυνάμεις με Βρετανούς νεοναζί, χρησιμοποιούν το ματς ως προκάλυμμα για να εισέλθουν στο Ηνωμένο Βασίλειο και να πραγματοποιήσουν επίθεση σε μια σημαντική συνάντηση για τη μετανάστευση.
Τους ταξιδιώτες υποδύθηκαν 29 ευέλπιδες της ΚMar. Τους ανατέθηκαν ρόλοι όσο πιο κοντά στην προσωπικότητά τους για να είναι οι αντιδράσεις τους πιο ρεαλιστικές. Σε κάποιους από τους ευέλπιδες ζητήθηκε να πουν ψέματα όταν ρωτηθούν από τους συνοριοφύλακες ποια ομάδα υποστηρίζουν (αν υποστηρίζει Αγιαξ, να προσποιηθεί ότι υποστηρίζει Φέγιενορντ). Σε άλλους ευέλπιδες δεν ζητήθηκε να πουν ψέματα ούτε γνώριζαν λεπτομέρειες του σεναρίου. Επιπλέον, σε τέσσερις από τους 29 δόθηκαν πρόσθετες πληροφορίες σχετικά με τη νεοναζιστική ομάδα και τη σχεδιαζόμενη επίθεση. Τους ζητήθηκε να αποκρύψουν πληροφορίες, να αρνηθούν ότι γνωρίζουν οτιδήποτε σχετικό.
Οι συνοριοφύλακες εντόπισαν στον πρωτοβάθμιο και δευτεροβάθμιο έλεγχο και απαγόρευσαν την είσοδο σε οκτώ από τους 29 που έλεγαν ψέματα, συν έναν στους τέσσερις από τους «χούλιγκαν» που απέκρυπταν πληροφορίες. Αλλα εννιά άτομα ορθά κίνησαν υποψίες στον πρωτοβάθμιο έλεγχο, παραπέμφθηκαν στον δευτεροβάθμιο για περισσότερες ερωτήσεις, αλλά τελικά τους επιτράπηκε η υποτιθέμενη είσοδος στη Βρετανία. Συνολικά, το ποσοστό «επιτυχίας» των συνοριοφυλάκων στον εντοπισμό υπόπτων υπολογίστηκε στο 25%. Το «Αvatar» εντόπισε 75% των υπόπτων.
«Ενώ οι συνοριοφύλακες φάνηκε να επικεντρώνουν κατά κύριο λόγο στη συλλογή και σύνδεση των συλλεγόμενων πληροφοριών, το μηχάνημα εστίασε μόνο στις αντιδράσεις και αλλαγές συμπεριφοράς των ευέλπιδων, όπως το βλέμμα, διαστολή της κόρης, αλλαγές στη φωνή. Τα αποτελέσματα της άσκησης οδήγησαν σε συζητήσεις σχετικά με το ρόλο της τεχνολογίας στη συνοριοφύλαξη, τη σημασία της εμπειρίας και το πώς επηρεάζει η υποκειμενικότητα την λήψη αποφάσεων».