Σκόπελος

		Ιστορία Το όνομά της στην αρχαιότητα ήταν Πεπάρηθος. Μετονομάστηκε Σκόπελος στους Ελληνιστικούς Χρόνους, επί Πτολεμαίων. Στους Βυζαντινούς Χρόνους χρησιμοποιήθηκε ως τόπος εξορίας. Επί Φραγκοκρατίας δόθηκε στους Ενετούς ηγεμόνες Γκίζι και προσαρτήθηκε στο Δουκάτο της Νάξου. Το 1538 λεηλατήθηκε και ερημώθηκε από τον Μπαρμπαρόσα. Ενώθηκε με την Ελλάδα μετά το τέλος της Τουρκοκρατίας (1830). Σκόπελος Η πρωτεύουσα, η Χώρα Σκοπέλου -χαρακτηριστική νησιώτικη πολιτεία- έχει κηρυχθεί διατηρητέος οικισμός. Τα σπίτια της, δίπατα και τρίπατα, είναι στριμωγμένα το ένα δίπλα στο άλλο, με μπαλκόνια γεμάτα λουλούδια και κεραμιδένιες στέγες. Άλλα στολίζονται με εξώστες (φουρούσια) και τσατμάδες ή με στοιχεία νεοκλασικής αρχιτεκτονικής, προσαρμοσμένα στις τοπικές κλιματολογικές συνθήκες. Στο εσωτερικό τους, χαρακτηριστικά τα επίπεδα που επικοινωνούν με σκάλες. Στολίζονται με υφαντά, κεντήματα και σκαλιστά έπιπλα. Σ΄ ένα τέτοιο σπίτι στη γειτονιά του Άι Γιάννη έζησε τα παιδικά του χρόνια ο συγγραφέας Παύλος Νιρβάνας. Σήμερα λειτουργεί σαν μουσείο. Ψηλά στις συνοικίες του Φραγκομαχαλά σώζονται αρκετά καστρόσπιτα, ενώ έξω από την πόλη είναι τα «καλύβια», διώροφες αγροικίες, στις οποίες κατοικούν οι Σκοπελίτες κατά τη διάρκεια της συγκομιδής της ελιάς και των δαμάσκηνων. Αξιοθέατα αποτελούν: Το Ασκληπιείο, στη θέση Αμπελική, ιερό του θεού και συγκρότημα κτιρίων των αρχών του 4ου αι. π.Χ., τα οποία έχουν καταστραφεί σχεδόν ολικά από τη θάλασσα -πλάι στην παραλία μάρμαρα και ερείπια. Ανασκαφές που έγιναν το 1965 αποκάλυψαν τα ερείπια του ναού και βοηθητικών κτιρίων. Σ΄ ένα απ΄ αυτά βρέθηκε μεγάλη συλλογή νομισμάτων από την Κλασική μέχρι τη Ρωμαϊκή Περίοδο. Το βενετσιάνικο κάστρο των Γκίζι, κτίσμα 13ου αι., στο πιο ψηλό σημείο της πρωτεύουσας. Οικοδομήθηκε επάνω στο τείχος της αρχαίας πόλης Πεπαρήθου - σώζονται ορισμένοι πολυγωνικοί λίθοι χωρίς σύνδεση, 5ου αι. π.Χ. Το εργαστήρι του κεραμίστα Βασίλη Ρόδιου -δουλεύει στον τροχό- και του μαχαιροποιού Γιάννη Λεμονή. Οι φούρνοι που ξεραίνουν και συσκευάζουν τα δαμάσκηνα. Μέσα στην πόλη υπάρχουν 123 εκκλησίες –σ’ όλο το νησί 360. Από τις πιο σημαντικές είναι ο ΄Αγιος Αθανάσιος, ψηλά κοντά στο κάστρο, μονόκλιτη βασιλική το αρχικό κτίσμα, 9ου αι., με τοιχογραφίες 17ου αι., που οικοδομήθηκε σε ερείπια αρχαίου ναού της Αθηνάς, οι ΄Αγιοι Απόστολοι στο βράχο, στην παραλία, μεγάλη μονόκλιτη βασιλική, με τοιχογραφίες 17ου αι. και ζωγραφιστό τέμπλο, ο Άγιος Νικόλαος στο Βράχο μονόκλιτη βασιλική με τρούλο, χωρίς παράθυρο. Στη συνοικία του Χριστού, ο Άγιος Δημήτριος, παλιά εκκλησία με τοιχογραφίες 17ου αι., ο Άγιος Γεώργιος της Κυρατσώς. Στους τοίχους τους αρχαίοι κιονίσκοι. Ο Ευαγγελισμός, εκκλησία χτισμένη σε βράχια που πέφτουν απότομα στη θάλασσα. Η εκκλησία της Παναγιάς της Φανερωμένης, που χτίστηκε στις αρχές του 18ου αι. και χρησιμοποιήθηκε αρχικά σαν μοναστήρι με μετόχι της μονής Αγίου Διονυσίου του Αγίου ΄Ορους. Η εκκλησία της Παναγίας στον Πύργο, με ενδιαφέρον ξυλοσκάλιστο τέμπλο, 17ου αι., πλαισιωμένο από τρεις σειρές εικόνες, ο Άγιος Μιχαήλ Συνάδων, κοντά στην παραλία, εκκλησία με αρμονικές αναλογίες, θαυμάσιο τέμπλο, παλιές εικόνες, πέντε εντοιχισμένες ρωμαϊκές σαρκοφάγους και μια εντοιχισμένη επιγραφή του 2ου αι. π.Χ. Η Παναγία Παπαμελετίου, κτίσμα των μέσων του 17ου αι., που ονομάστηκε έτσι από τον ιδρυτή της παπα-Μελέτιο. Το ξυλοσκάλιστο τέμπλο της είναι δουλειά του περίφημου Κρητικού αγιογράφου Αντωνίου Αγοραστού. Η εκκλησία της Επισκοπής, 10΄ από την πόλη, μονόκλιτη βασιλική 17ου αι., θεμελιωμένη σε βυζαντινό ναό 11ου αι., ο οποίος χτίστηκε με υλικά από αρχαίο ναό. ΄Εξω από την πόλη, 4 χλμ ΝΔ, η εκκλησία του Αγίου Ρηγίνου, αναστηλωμένη σε θεμέλια κτιρίου 5ου αι. Εδώ είναι και ο τάφος του Αγίου πολιούχου της Σκοπέλου, που μαρτύρησε το 362. Η εκκλησία του ΄Αι Γιάννη, ΒΔ, χτισμένη σε βράχο πλάι στη θάλασσα. Γύρω στην πρωτεύουσα υπάρχουν 15 μοναστήρια, σ’ όλο το νησί ξεπερνάνε τα 40. Το μοναστήρι της Ευαγγελίστριας, 4 χλμ ΒΑ, ένα από τα πιο ενδιαφέροντα στη Σκόπελο. Ιδρύθηκε το 18 αι. από τη μεγάλη ντόπια οικογένεια Δαπόντε και ανήκει στο μοναστήρι Ξηροποτάμου του Αγίου ΄Ορους. Το καθολικό του είναι ναός σταυροειδής, εγγεγραμμένος, τετρακίονος με τρούλο. Το ξυλοσκάλιστο τέμπλο του είναι ντυμένο με χρυσό -κατασκευάστηκε σε εργαστήριο της Κωνσταντινούπολης. Η Ευαγγελίστρια έχει παλιές εικόνες του 14ου αι. Το μοναστήρι της Μεταμόρφωσης. Το καθολικό της Μεταμόρφωσης είναι ναός σταυροειδής, εγγεγραμμένος, με μεγάλα τόξα. Το τέμπλο του έχει φτιάξει ο Κρητικός αγιογράφος Αντώνιος Αγοραστός. Λειτουργεί εργαστήριο υφαντικής και χειροτεχνίας. Το μοναστήρι της Αγίας Βαρβάρας, 54 χλμ ΒΑ, χτισμένο σε ύψωμα με θέα ανοιχτή στο πέλαγος προς τη μεριά της Αλοννήσου. Περιβάλλεται από χοντρό και ψηλό μαντρότοιχο που θυμίζει μεσαιωνικό οχυρό. Το τέμπλο του καθολικού είναι το πιο παλιό στη Σκόπελο -15ου αι. Το μοναστήρι της Παναγιάς της Λιβαδιώτισσας, 2 χλμ ΒΑ, κοντά στην τοποθεσία Αμπελική. Χτίστηκε το 17ο αι. Αρκετές εικόνες του καθολικού έχει ζωγραφίσει ο Αγοραστός. Το μοναστήρι του Τιμίου Προδρόμου, 6 χλμ ΒΑ, κτίσμα 17ου αι., που ανακαινίστηκε το 1721, το 1862 και πρόσφατα. Το καθολικό του είναι ναός σταυροειδής, εγγεγραμμένος, τετρακίονος με τρούλο. Το τέμπλο αποτελείται από δυο κομμάτια, το ένα 14ου και το άλλο 18ου αι. Το δάπεδο είναι στρωμένο με σμαλτωμένες πλάκες. Στο ιερό σώζονται τρίπτυχες εικόνες 14ου αι. Στο μοναστήρι φυλάγονται εκκλησιαστικά κειμήλια, άμφια και τούρκικα έγγραφα. Το ερειπωμένο μοναστήρι στο νησάκι ΄Αι Γιώργης. 4 ν.μ ΒΑ. Τα μοναστήρια του Προφήτη Ηλία, του Αγίου Κωνσταντίνου, της Αγίας Παρασκευής, του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ευσταθίου και του Αγίου Νικολάου, ΒΔ, σε αποστάσεις 3-7 χλμ (μονοπάτι). Οι αρχαίοι λαξευτοί τάφοι στην τοποθεσία «Σεντούκια» στο βουνό Δέλφι, ΒΔ, κοντά στο μοναστήρι του Αγίου Νικολάου –με ζώο ή με τα πόδια 2 ώρες 30΄. Το σπήλαιο της Τρυπητής, κοντά στο Γλυστέρι, με λάντζα από τη Σκόπελο. Αγνώντας Γραφικό λιμανάκι, 7 χλμ Ν από τη Χώρα. Εδώ «πιάνουν» τα πλοία της γραμμής όταν φυσάει και δύσκολα δένουν στην πρωτεύουσα. Η παραλία είναι πολύ καλή και ολόγυρα απλώνεται πυκνό πευκοδάσος. Αξιοθέατο αποτελεί ο βασιλικός μυκηναϊκός τάφος του Στάφυλου, πρώτου οικιστή του νησιού, στο διπλό όρμο με το όνομά του, 4 χλμ ΝΑ από τη Χώρα. Αποκαλύφθηκε το 1927. Στον τάφο βρέθηκαν όπλα, χρυσή κορόνα και άλλα αντικείμενα από χρυσό, όλα κρητομινωικά. Φυλάγονται στο Μουσείο του Βόλου. Γλώσσα Γραφική κωμόπολη, χτισμένη ψηλά στο βουνό μέσα σε δάσος από πεύκα και αμυγδαλιές. Απέχει 22 χλμ ΒΔ από τη Σκόπελο. Η θέα προς τον ανοιχτό ορίζοντα και τη θάλασσα είναι εντυπωσιακή. Οι κάτοικοι, ιδιαίτερα φιλόξενοι, διατηρούν τον παραδοσιακό τρόπο ζωής, τα έθιμα και το γλωσσικό τους ιδίωμα. Στα όλο σκαλιά καλντερίμια της θα συναντήσει ακόμα κανείς γυναίκες με τις τοπικές φορεσιές, τις «φουστάνες». Τα σπίτια της, με μακεδονικές επιδράσεις, είναι διώροφα με κεραμιδένιες στέγες και ξύλινα μπαλκόνια, που το μπροστινό τους μέρος καλύπτεται με σιδερένια κάγκελα. Κλήμα Χωριό κοντά στη θάλασσα, μέσα σε πλούσια βλάστηση -ελιές, πεύκα, δαμασκηνιές, αμπέλια. Απέχει 21 χλμ ΒΔ από τη Χώρα. Το επίνειό του λέγεται Κόστα. Παλιότερα υπήρχαν δυο οικισμοί, το Πάνω και το Κάτω Κλήμα. Το τελευταίο καταστράφηκε από κατολισθήσεις και μεταφέρθηκε στην τοποθεσία ΄Ελιος, 2 χλμ Ν. Λουτράκι Το δεύτερο λιμάνι του νησιού, 24 χλμ ΒΔ από τη Σκόπελο. Ανήκει στην κοινότητα της Γλώσσας, από την οποία απέχει 2 χλμ Ν. Αξιοθέατα αποτελούν: Η ερειπωμένη ακρόπολη της αρχαίας πόλης Σελινούς, σε λόφο, 300 μ. Δ από το Λουτράκι. Σώζονται τμήματα του οχυρωματικού τείχους (4ου αι. π.Χ.) με βυζαντινά συμπληρώματα και του κλασικού -5ου αι.- ναού της Αθηνάς. Κατά καιρούς βρέθηκαν στα θεμέλια των σπιτιών του οικισμού επιτύμβια ανάγλυφα, μικρά αγάλματα μαρμάρινα, ελληνιστικές και ρωμαϊκές επιγραφές και τάφοι. Τέτοιου είδους κατάλοιπα σώζονται ακόμα εντοιχισμένα σε ορισμένες οικοδομές. Η εκκλησία του Αγίου Νικολάου, θεμελιωμένη πάνω σε παλιό βυζαντινό ναό, 7ου αι. Στο εσωτερικό της διακρίνονται τα ερείπια των τοίχων του και τμήματα μαρμάρινου θωρακίου και τέμπλου.