ΕΩΣ ΤΡΙΑ ΜΕΤΡΑ ΛΟΓΩ ΣΕΙΣΜΙΚΩΝ ΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ Βουτάνε στη θάλασσα οι ακτές των Σποράδων

Η Σκύρος, γεωγραφικά απομακρυσμένη από τη Σκόπελο και την Αλόννησο, παρουσιάζει διαφορετική γεωλογική ιστορία

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΙΟΥΣΗ

Εως και τρία μέτρα καταβυθίστηκαν, λόγω σεισμικών φαινομένων, οι ακτογραμμές των Σποράδων, σύμφωνα με υποθαλάσσια γεωλογική και γεωμορφολογική χαρτογράφηση του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Σειρά απολιθωμένων και βυθισμένων ακτογραμμών αποκάλυψε η έρευνα σε Σκόπελο, Σκύρο και Αλόννησο Η Νίκη Ευελπίδου, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Γεωλογίας, αναπτύσσοντας μια μεθοδολογία αξιολόγησης της μορφολογίας και του προφίλ των παλιρροϊκών εγκοπών υπολογίζει έμμεσα τη διάρκεια που η στάθμη παρέμεινε σταθερή (απαραίτητη προϋπόθεση για τη δημιουργία της γεωμορφής αυτής) και ερμηνεύει τις διεργασίες που έλαβαν χώρα, για παράδειγμα αν η καταβύθιση ήταν σταδιακή ή αποτέλεσμα απότομου τεκτονικού γεγονότος.

Ειδικά στη Σκόπελο, η έρευνα αποκάλυψε 6 διακριτές απολιθωμένες βυθισμένες ακτογραμμές. Η πιο ρηχή και πιο πρόσφατη βρίσκεται στα μείον είκοσι πέντε εκατοστά και με βάση έρευνά της, που δημοσιεύτηκε το 2012 στο διεθνούς κύρους περιοδικό «Global and Planetary Change» και στην οποία αναφέρεται στην εξαφάνιση των παλιρροϊκών εγκοπών λόγω της παγκόσμιας ανύψωσης της στάθμης της θάλασσας, θεωρεί ότι αυτή η ακτογραμμή των -25 cm είναι «σημερινή», καθώς τμήμα της καταβύθισής της οφείλεται στην ταχύτατη ανύψωση της θαλάσσιας στάθμης που έλαβε χώρα τον 19ο και 20ό αιώνες.
Ο ρυθμός ανύψωσης της θαλάσσιας στάθμης κατά τη διάρκεια των τελευταίων δύο αιώνων είναι μεγαλύτερος από το ρυθμό της βιοδιάβρωσης που λαμβάνει χώρα στην μεσοπαλιρροϊκή ζώνη των ανθρακικών πετρωμάτων και αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην δημιουργούνται πλέον παλιρροϊκές εγκοπές στο σημερινό επίπεδο της στάθμης της θάλασσας. Ωστόσο, μια σειρά από πρόσθετα βυθισμένες ακτογραμμές στα -40 cm, -55 cm, -70 cm, -100 cm, -145 cm και -270 cm δίνουν πληροφορίες για την τεκτονική ιστορία της Σκοπέλου.
Η Αλόννησος παρ' ότι παρουσιάζει παρόμοια ιστορία με αυτή της Σκοπέλου, φαίνεται να έχει υποστεί μία ακόμη καταβύθιση, μιας και εντοπίστηκαν 7 βυθισμένες ακτογραμμές από μείον 25 έως μείον 175 εκατοστών.
Οπως σημειώνει η Νίκη Ευελπίδου, η Σκύρος, γεωγραφικά απομακρυσμένη από τη Σκόπελο και την Αλόννησο, παρουσιάζει διαφορετική γεωλογική ιστορία. Εντοπίστηκαν δύο μόνο βυθισμένες ακτογραμμές, στα -25 cm και -83 cm. Αυτό που είναι ενδιαφέρον στη Σκύρο είναι ότι κατάφερε η Νίκη Ευελπίδου, μέσα από τα ευρήματα που της αποκάλυψε ο βυθός, να υπολογίσει το χρόνο που μεσολάβησε των δύο καταβυθίσεων.
Συγκεκριμένα, πριν από περίπου 850 χρόνια η περιοχή βυθίστηκε κατά 55 cm από ένα απότομο τεκτονικό γεγονός. Ενδεχομένως, το γεγονός αυτό που αποτυπώνεται σήμερα στη Σκύρο στα -83 cm να αντιστοιχεί στις βυθισμένες ακτογραμμές που βρίσκονται στα -100 cm στη Σκόπελο και στην Αλόννησο.
Κατά μήκος της ακτογραμμής των Σποράδων δεν εντοπίστηκε ανύψωση, γεγονός που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι κατά τη διάρκεια του Ολοκαίνου η τεκτονική δραστηριότητα της περιοχής οφειλόταν σε κανονικά ρήγματα. Η τεκτονική ιστορία της Σκοπέλου πριν από τον 19ο αι. (καταβύθιση 270 cm κατά τη διάρκεια 18,3 - 91,7 αιώνων, με έναν μέσο ρυθμό της τάξης των 0,28 - 1,54 χιλιοστά/έτος) φαίνεται να έχει παρόμοια τάση με αυτή της Αλοννήσου (καταβύθιση κατά 175 cm κατά τη διάρκεια 17,6 - 88 αιώνων, με ένα μέσο ρυθμό της τάξης 0,19 - 1,05 χιλιοστά/έτος).
Η ερμηνεία των μορφολογικών χαρακτηριστικών των υποθαλάσσιων εγκοπών οδηγεί στο συμπέρασμα ότι υπήρξαν δύο μικρές συν-σεισμικές καταβυθίσεις στη Σκόπελο, ενώ οι αντίστοιχες ακτογραμμές στην Αλόννησο έχουν υποστεί ισχυρότερη καταβύθιση.
Γεγονότα αργής, σταδιακής καταβύθισης δεν λείπουν από κανένα από τα νησιά που μελετήθηκαν.