Μπαίνοντας στο σπίτι του Παν. Σοφικίτη και της Λέττας
Πετρουλάκη στην αρχή τα χάνεις. Όπου και να γυρίσεις το βλέμμα, βλέπεις ξύλινα
πλοία. Σε σημείο δε που να νομίζεις πως δε βρίσκεσαι σε σπίτι, αλλά σε ναυτικό
μουσείο. Κι όχι αδικαιολόγητα, αφού ο κ. Σοφικίτης τα τελευταία 21 χρόνια
ασχολείται με την κατασκευή μοντέλων πλοίων, χειροποίητων, φτιαγμένων από το
«μηδέν», όπως είναι η φράση που επικρατεί στους χώρους των μοντελιστών, με
πιστότητα στην κατασκευή και σημασία στη λεπτομέρεια.
Είναι δε χαρακτηριστικό αυτό που επισήμανε η κα Πετρουλάκη,
πως όταν ύστερα από τέσσερις μήνες δουλειάς διαπιστώθηκε ότι υπήρχε απόκλιση
λίγων χιλιοστών, ο κ. Σοφικίτης δε δίστασε να ξηλώσει τα πάντα και να αρχίσει
ξανά την κατασκευή. Κι αυτό για να διορθώσει τα δύο χιλιοστά απόκλισης…
Ο συνταξιούχος πλέον καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης
προετοιμάζεται να εκθέσει τη δουλειά του και τον κόπο όλων αυτών των ετών στο
Πνευματικό Κέντρο, από τις 14 έως τις 26 Μαρτίου, και δικαιολογημένα, την ημέρα
που συναντηθήκαμε, υπήρχε αναστάτωση στο σπίτι.
Τα μοντέλα βρίσκονταν έξω από τις προθήκες τους, ενώ σε ένα
τραπέζι και κάτω από πανί με λευκό φόντο γινόταν βιντεοσκόπηση σε ένα υπό
κατασκευή πλοίο.
Κι ενώ το αναμενόμενο θα ήταν μια τυπική συνέντευξη με τις
συνηθισμένες ερωταπαντήσεις, η συζήτηση ξέφυγε από τα στενά και τυπικά όρια και
έφτασε ακόμη και σε φιλοσοφικό επίπεδο. Σύντομα βρέθηκα να κουβεντιάζω με τον
κ. Σοφικίτη σαν να είμαστε χρόνια φίλοι…
-Θα έλεγα ότι μου θυμίζει περισσότερο ναυτικό μουσείο παρά
συνηθισμένο σπίτι…
Αυτή είναι η επιδίωξή μου, κάποια στιγμή αυτά τα σκαριά να
αποτελέσουν τμήμα ενός Ναυτικού Μουσείου στην Καλαμάτα. Το συζήτησα και με το
δήμαρχο, ανταποκρίνεται και για το λόγο αυτό έθεσε την έκθεση υπό την αιγίδα
του Δήμου. Νομίζω ότι έτσι θα πιάσουν τόπο. Να μπουν σε ένα μουσείο. Είναι
κατασκευασμένα με απόλυτη ναυπηγική τεχνική, βάσει σχεδίου της «σάλας», όπως
λεγόταν, και με κάθε δυνατή λεπτομέρεια.
-Πότε ξεκινήσατε να ασχολείστε;
Θεωρητικά ασχολούμαι από το 1977, αλλά πρακτικά άρχισα να
κατασκευάζω το πρώτο το 1993, όντας καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Το
έκανα επειδή τα βιώματά μου δε με άφηναν να ησυχάσω. Στο μυαλό μου είχα πάντα
τη στιγμή εκείνη που θα ξεκινούσα να κατασκευάζω κάτι τέτοιο.
Η καταγωγή μου είναι από Σκόπελο, εξ ου οι μνήμες και τα
βιώματα. Εκεί, με πήγαινε ο πατέρας μου, ο καπετάν Σπύρος ο ψαράς, στους
ταρσανάδες καθημερινά, διότι λάτρευε τους συγκεκριμένους χώρους, ενώ είχε
ανακαλύψει και κάποιες τεχνικές, στα πανιά ή το πώς θα τοποθετηθεί στη μηχανή
πρώτη φορά η προπέλα. Στον πατέρα μου οφείλω την αγάπη για το χώρο και τα
βιώματα που απέκτησα κι εκτός από αυτόν, οφείλω να το πω πως υπάρχει και ένα
ακόμη άτομο, ο αείμνηστος καπετάν Βασίλης Κωνσταντακόπουλος. Αυτός με έμαθε
στην πράξη τι θα πει προσφορά. Αυτός μου έδειξε το δρόμο να προσφέρω κι έτσι
αποφάσισα, επηρεασμένος από αυτή τη διάθεση προσφοράς που είχε γενικώς ο
καπετάν Βασίλης σε άτομα που δε γνώριζε. Με έπεισε ότι ο άνθρωπος αποκτά αξία,
όταν μάθει να προσφέρει.
-Πόσα σκαριά θα εκτεθούν και πόσα έχετε φτιάξει μέχρι
σήμερα;
Θα εκτεθούν 17 σκαριά. Βέβαια, έχουν κατασκευαστεί και άλλα,
που βρίσκονται είτε σε ιδιωτικές συλλογές είτε στο μουσείο της πατρίδας μου,
ένα βρίσκεται στο Μέγαρο Μαξίμου και είναι άλλα τόσα στο σύνολό τους, μαζί με
αυτά που λείπουν.
Όλα αυτά φτιάχτηκαν από το 1993 μέχρι σήμερα, με απασχόληση
σε καθημερινή βάση, συμπεριλαμβανομένων Κυριακών, γιορτών και αργιών, περί τις
10 ώρες. Πλέον για μένα είναι πάθος και νιώθω ότι δεν κάνω κάτι όταν κάθομαι.
-Ξεκίνησε ως διέξοδος και εξελίχθηκε σε πάθος;
Ναι. Διορίστηκα το 1972 και το 1977 έβαλα στον εαυτό μου το
δίλημμα τι θα κάνω, όταν πάρω σύνταξη. Και τότε έκανα την επιλογή να ασχοληθώ
με κάτι που με γεμίζει. Τα βιώματα με ακολουθούσαν και σκέφτηκα πως αυτός είναι
ο δρόμος που πρέπει να ακολουθήσω.
-Στο πρακτικό σκέλος τώρα. Τα σκάφη σας φτιάχνονται από το
«μηδέν»;
Ναι. Από το μηδέν. Αγοράζω μεγάλα κομμάτια ξύλου σε πλάκες
και μετά με τα εργαλεία μου τα διαμορφώνω όπως θέλω. Το ξύλο υπάρχει στο
εμπόριο. Όμως, κάποιες άλλες λεπτομέρειες, όπως άγκυρες, κανόνια κ.λπ., δεν τα
βρίσκεις να είναι όπως τα ελληνικά. Εγώ δε θέλω καθόλου τα έτοιμα, καθώς έτσι
καταργείται η έννοια του χειροποίητου. Υπάρχουν και έτοιμα, που είναι
εγγλέζικης προέλευσης, αλλά τα χαρακτηριστικά τους δεν ταιριάζουν με τα σκάφη
μας. Γι’ αυτό σε ό,τι έχω φτιάξει, δεν έχω βάλει ούτε ένα εξάρτημα που να είναι
έτοιμο. Μόνο οι αλυσιδούλες (όπου προσδένονται οι άγκυρες) δεν είναι δικές μου.
-Ένα σκαρί πόσο καιρό σάς παίρνει μέχρι να το ολοκληρώσετε;
Το πιο απλό σκαρί, όπως ένα ψαροκάικο, με τις ώρες που
δουλεύω, ας πούμε οκτώ την ημέρα, θέλει έξι μήνες. Και μετά, από εκείνα που με
έχουν «ταλαιπωρήσει» περισσότερο είναι η τριήρης, καθώς πρόκειται για δύσκολο
σκάφος, επειδή πρέπει να τοποθετηθούν πολλά σε πολύ μικρό χώρο, όπως και το εγγλέζικο
πολεμικό, η μπελόνα, που μου «έφαγε» περισσότερο από δύο χρόνια, πάντοτε με
τους ρυθμούς που απασχολούμαι. Και βέβαια, για πολλά από αυτά έχω τα σχέδια από
βιβλία και άλλες πηγές και είναι κάτι που επιδιώκω, επειδή θέλω να αποτυπώνω με
ακρίβεια το σκαρί που ταξίδεψε, που πήρε την αρμύρα της θάλασσας.
-Όλο αυτό σας έχει βοηθήσει να διευρύνετε και τις γνώσεις
σας, όχι μόνο στην καραβομαραγκική τέχνη, αν επιτρέπεται ο συγκεκριμένος όρος,
αλλά και σε εγκυκλοπαιδικό επίπεδο;
Θα έλεγα όχι μόνο σε εγκυκλοπαιδικό επίπεδο, αλλά και σε
επίπεδο φιλοσόφησης της ζωής. Μέσα από αυτά κατάλαβα ότι είναι τραγικό λάθος
για τον άνθρωπο να επιδιώκει τον πλουτισμό, το χρήμα, αγνοώντας ότι το χρήμα
είναι ένα μέσο για την επιβίωση ή, αν θέλετε, για μία καλύτερη ποιότητα ζωής.
Πρωτεύον στοιχείο είναι η ποιότητα ζωής. Αυτή είναι η αξία, το χρήμα είναι
μέσον.
Αυτό μου το δίδαξε η καθημερινή ενασχόλησή μου με τα
καράβια. Συνειδητοποίησα ότι αν δε γεμίζει η ψυχή σου, η τσέπη και να γεμίσει…
άσε που πολλές φορές χάνεται.
-Αυτά τα «παιδιά» σας θα τα δούμε στο Πνευματικό Κέντρο;
Ναι, θα εκτεθούν από τις 14 έως τις 26 Μαρτίου. Θα είμαι και
εγώ εκεί. Θα έρθουν και σχολεία, αλλά και όποιος να έρθει και θέλει να ρωτήσει
κάτι, θα πρέπει να πάρει την απάντηση. Θα είμαι εκεί να ξεναγώ τους φίλους που
θα επισκεφθούν την έκθεση.
-Μπορεί να κατασκευάζετε σκαριά υπό κλίμακα. Πραγματικό
σκάφος θα μπορούσατε να φτιάξετε, μετά τις γνώσεις που έχετε αποκτήσει;
Ναι. Απλώς δεν έχω ούτε το χώρο, ούτε τα εργαλεία.
-Πώς ήταν το ξεκίνημα;
Καθοριστικό ρόλο έπαιξαν τα βιώματα και εγώ είχα πάρα πολλά.
Από το ξεκίνημα που σχεδίαζε ο μαστρο- Μανώλης στον ταρσανά το καΐκι του πατέρα
μου, μάθαινα πώς είναι η σάλα, πώς τραβάει τις καμπύλες. Μετά έβλεπα πώς κόβει
τα ποδοστάματα, την καρίνα, τις πόστες, τα πάντα. Είχα παρακολουθήσει από
μικρός όλη τη διαδικασία, την είχα καταγράψει στον εγκέφαλό μου και όταν
προέκυψε η ανάγκη κατασκευής ή επίλυσης κάποιων προβλημάτων που παρουσιάζονταν,
η μνήμη βοηθούσε στο να ξεπεραστεί η δυσκολία. Παράλληλα, βοηθούσα, κατά
κάποιον τρόπο, και τον καραβομαραγκό, πηγαίνοντάς του εργαλεία και εξαρτήματα
που χρειαζόταν.
-Περιμένετε να επισκεφθούν και σχολεία την έκθεση. Τι είναι
εκείνο που θα πρέπει να τους κινήσει την περιέργεια και να πουν ότι θα πρέπει
να δουν κάτι που δεν βλέπουν συχνά;
Θα έλεγα, να καταλάβουν πρωτίστως τι θα πει Ελλάδα, η χώρα
της θάλασσας. Να νιώσουν να τους διαπερνά κατά κάποιον τρόπο η σχέση μητέρας-
παιδιού που πρέπει να έχουμε με τη θάλασσα, και από εκεί και μετά, θα μπορούσα
να εξηγήσω κάθε λεπτομέρεια για την εξέλιξη της ναυπηγικής τέχνης, διότι αυτά
τα καράβια αποτελούν μια ιστορική εξέλιξη, αφού θα αρχίσουμε με σκαριά του 1500
π.Χ. και φτάνουμε έως το 1972, το τελευταίο ψαράδικο στην πατρίδα μου, διότι
μετά έκλεισε και το ναυπηγείο.
Όλη αυτή η σειρά θα παρουσιαστεί και στην έκθεση κι έχω
κατασκευάσει ενδεικτικά κάποια, ενώ συνεχίζω να φτιάχνω κι άλλα.
-Ετοιμάζετε κάτι αυτή την περίοδο;
Μια υδραίικη βάρκα. Σκαρί που με έχει εντυπωσιάσει βαθιά,
αφού μια βαρκούλα 5 μέτρων ταξίδευε σε όλο το Αιγαίο, με τους 3-4 που είχε
μέσα, σφουγγαράδες. Το πού κοιμούνταν παραμένει άγνωστο. Οι Υδραίοι
σφουγγαράδες διέσχιζαν όλο το Αιγαίο, δεν ξέρω αν πήγαιναν και στο Ιόνιο και
έφταναν με αυτές τις βάρκες στη Βεγγάζη της Αφρικής. Με βάρκες των 5,30 ή 5,40
μέτρων, τον περίφημο υδραίικο βαρκαλά, ξεκινούσαν από την Ύδρα και γύριζαν όλο
το Αιγαίο.
-Σε ποιο σημείο βρίσκεται η κατασκευή του;
Είμαι στο πρώτο στάδιο. Έχω τελειώσει καρίνα, ποδοστάματα
και πηγαίνω να βγάλω και τα αχνάρια για τις πόστες. Έχουμε περίπου 6 μήνες για
την ολοκλήρωση της κατασκευής.
-Τι θα προτρέπατε τους νεότερους, εκτός από το να αγαπήσουν
τη θάλασσα, με την οποία είναι συνδεδεμένη η Ελλάδα;
Θα έλεγα να μάθουν, να ασχολούνται και με αυτή την τέχνη,
είναι κάτι που θα τους γεμίσει την ψυχή, θα τους γεμίσει το χρόνο και θα τους
βοηθήσει να αποκτήσει νόημα η ζωή τους. Η ζωή δεν αποκτά νόημα ούτε μόνο με το
καφενείο, ούτε μόνο με το διάβασμα, ούτε μόνο με τον περίπατο. Χρειάζεται και
μιαν άλλη ενασχόληση, θα έλεγα λίγο μοναχική, να μείνεις μόνος σου, να κάνεις
κάτι, που ταυτόχρονα αποτυπώνει κάτι από το παρελθόν.
Θα έλεγα δε ότι όσο δύσκολο είναι να μάθει κάποιος κιθάρα,
τόσο δύσκολο είναι να μάθει να κατασκευάζει σκαριά. Με επιμονή, υπομονή και
γνώση, όλα γίνονται.
-Η σύζυγος πώς το πήρε, όταν ξεκινήσατε; Συνήθως είναι
σοβαρό θέμα για τις γυναίκες όλη αυτή η αναστάτωση…
Ο κ. Σοφικίτης γελά και η σύζυγός του Λέττα Πετρουλάκη
παίρνει το λόγο: «Ποια αναστάτωση; Δέκα δάχτυλα σκόνη κάθε φορά που ξεκινά να
εργάζεται…».
Και τότε ο κ. Σοφικίτης αναλαμβάνει να αποκαταστήσει την
τάξη, λέγοντας πως «έχει την ίδια τρέλα», ενώ η κα Λέττα συμπληρώνει:
«Καμαρώνουμε».
Η πλήρης αποκατάσταση έρχεται όταν ο κ. Σοφικίτης αναφέρει
πως «εγώ γεμίζω σκόνη το σπίτι και η γυναίκα μου καθαρίζει τραγουδώντας. Δε γίνεται
αλλιώς. Αλίμονο, αν δεν έχεις έναν άνθρωπο να σταθεί δίπλα σου, δε γίνεται. Μου
έλεγαν οι φίλοι να νοικιάσω μια αποθήκη. Δε θέλω, θέλω να είμαι μέσα στο σπίτι
μου. Αν νοίκιαζα χώρο, δε θα δούλευα τόσες ώρες…».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου