Η ακτοπλοΐα στο σκόπελο της κρίσης

Του ΦΩΤΗ ΦΩΤΕΙΝΟΥ

Φουρτούνες και ακτοπλοΐα πάνε μαζί. Πόσοι ακτοπλόοι έφυγαν με κέρδη από τον κλάδο; Μόλις δύο, διότι πρόλαβαν να αποεπενδύσουν νωρίς. Τι γίνεται με τους υπόλοιπους; Μάλλον το έχουν μετανιώσει.

Ο κλάδος έκανε ένα μεγάλο «μπαμ» την περίοδο 2000-2005, έχοντας προηγηθεί η «φούσκα» του Χρηματιστηρίου. Την περίοδο εκείνη οι 5 κυριότεροι παίκτες (ΑΝΕΚ, ΝΕΛ, Blue Star, Superfast, Hellenic, Minoan) ανανέωσαν το στόλο τους, επενδύοντας σε νέα πλοία, κυρίως με τη χρήση δανειακών κεφαλαίων, βασισμένοι σε θετικές εκτιμήσεις των προοπτικών του κλάδου. Δυστυχώς, οι προσδοκίες αυτές διαψεύστηκαν, κυρίως τα τελευταία 3 έτη. Μονάχα για το 2012 οι ζημιές των 5 μεγαλύτερων ακτοπλοϊκών εταιρειών εκτιμώνται στα 180 εκατ. ευρώ.
Ως γνωστόν, οι μεγαλύτερες πληγές είναι τα καύσιμα και η μείωση του μεταφερόμενου έργου. Από το 2009 ώς και το 2012, η πτώση της κίνησης των επιβατών φτάνει το 23,3%, στα Ι.Χ. το 29,7% και στα φορτηγά το 24,8%. Από την άλλη πλευρά, η αύξηση της τιμής των καυσίμων την τριετία 2009-2012 ξεπερνάει το 100%.
Υπάρχει λύση για τις ακτοπλοϊκές και τον κλάδο γενικότερα; Η Ελλάδα διαθέτει περί τις 200 τακτικές ακτοπλοϊκές γραμμές και 91 «άγονες». Κάθε χρόνο οι τακτικές και άγονες γραμμές αλλάζουν αναλόγως της εκδήλωσης ιδιωτικού ενδιαφέροντος.
Δυστυχώς, η χώρα δεν διαθέτει μια Ρυθμιστική Αρχή Λιμένων η οποία θα σχεδίαζε το κοστολογικό μοντέλο των γραμμών, αλλά και τις συνδέσεις. Το υπουργείο Ναυτιλίας έχει λάβει εισηγήσεις για την πλήρη εφαρμογή του συστήματος «hub-and-spoke». Δηλαδή να χρησιμοποιούνται κάποια λιμάνια ως κομβικά, τα οποία θα εξυπηρετούνται από κύριες γραμμές, και τα υπόλοιπα περιμετρικά λιμάνια να εξυπηρετούνται από τοπικές γραμμές. Π.χ. για να πάει κάποιος στις Κυκλάδες, να ταξιδεύει έως τη Σύρο και από εκεί, με άλλο πλοίο, να μεταφέρεται στον τελικό προορισμό του.

Αναλυτές της αγοράς εκτιμούν ότι αποτελεί αναγκαιότητα η επίτευξη συνεργασιών ή και συγχωνεύσεων για τη συρρίκνωση του αριθμού των ακτοπλοϊκών εταιρειών. Επίσης, θεωρούν ως λύση και τη δραστηριοποίηση των εταιρειών στη σύνδεση της ηπειρωτικής Ελλάδας με την Τουρκία, αλλά και σε αγορές του εξωτερικού, όπως η Ερυθρά και η Μαύρη Θάλασσα.
Το τελευταίο διάστημα πολλά ακούγονται για πτωχεύσεις εταιρειών. Πρόσφατα, διευθύνων σύμβουλος εισηγμένης ακτοπλοϊκής εταιρείας δεν «μάσησε» τα λόγια του. Ανέφερε χαρακτηριστικά ότι οι μεγάλες ακτοπλοϊκές εταιρείες της Ελλάδας έχουν περάσει ουσιαστικά στον έλεγχο τραπεζών. Συνηθισμένοι σε φουρτούνες οι ακτοπλόοι, καλούνται να αντιμετωπίσουν το σκόπελο της κρίσης με όσο το δυνατόν λιγότερες απώλειες σε κατασχέσεις πλοίων και περικοπές προσωπικού. Ειδικά οι τελευταίοι περνούν τα πάνδεινα, αφού είναι απλήρωτοι επί μήνες, με ελάχιστες εξαιρέσεις (Blue Star, Superfast, Minoan).